زانو درد در شب: علل و درمان

زانو درد در شب ناراحتی شایعي است که می تواند ناشی از آسیب، آرتریت، بورسیت، نقرس و غیره باشد. این درد هنگام خواب نه تنها آزار دهنده و كلافه كننده است، بلکه می‌تواند منجر به بی‌خوابی شبانه شود و شما را در طول روز خسته و كلافه کند. در این محتوا تلاش كرده‌ایم دلایل زانو درد، چرایی تشدید آن در شب و نحوه درمان آن بپردازیم.

علل زانو درد در شب

هیچ بیماری‌اي به تنهایی باعث زانو درد در شب نمی‌شود. درد تیر کش در زانو ناشی از انواع بیماری‌های اسکلتی عضلانی یا آسیب‌ و ضربه به زانو ایجاد می‌شود. گاهی اوقات درد زانو اصلاً ربطی به بیماری زمینه‌ای ندارد، به جای آن، فعالیت بدنی شدید، عدم تحرك، نشستن طولانی مدت و نشستن‌های اجباری روی زانو علل زانو درد است.

برخی از شایع‌ترین علل زانو درد در شب، آسیب زانو ( زانوی دونده)، آرتروز، بورسیت یا جراحی‌ها است. برخی از این علل مانند زانوی دونده، پس از استراحت دادن به زانو از بین می‌رود. ساير علل زانو درد مانند آرتروز، بیماریهای مزمن هستند.

زانوی دوندگان چیست؟

سندرم زانوی دوندگان که تاندونیت کشکک نیز نامیده می‌شود، یکی از شایع‌ترین علل درد زانو در ورزشکاران است. علائم زانوی دوندگان شامل درد در پشت کاسه زانو، درد مبهم یا شدید در نزدیکی زانو، یا احساس ساییدگی در نزدیکی کاسه زانو است.

زانو درد دوندگان زمانی شروع می‌شود که کاسه زانو به درستی حرکت نمی‌کند. در این صورت کاسه زانو به سمت پایین استخوان ران سایش پیدا می‌کند. زانوی دوندگان ممکن است به دلایل زیر اتفاق بیفتد:

• تمرین بیش از حد یا آسیب بیش از اندازه و مكرر.
• کاسه زانو جا به جا شده است و در بالای مفصل زانو قرار مي‌گيرد.
• مشکلات راه رفتن مانند چرخش پاها به سمت داخل، هنگام راه رفتن یا دویدن.
• ضعف عضلات ران.
• سفت شدن پشت ران یا تاندون آشیل (پایین ساق و پاشنه).

در بیشتر موارد، علائم سندرم زانوی دوندگان پس از چند هفته استراحت بعد از فعالیت شدید و مصرف مسکن‌های بدون نسخه (OTC) در صورت نیاز از بین می‌رود.

آرتروز از مهمترین عوامل زانو درد در شب

برخلاف سندرم زانوی دوندگان خفیف، علائم آرتروز موقتی نیستند. استئوآرتریت بیماری مزمن است، بنابراین با پزشکتان مشورت کنید تا برنامه‌ی درمانی طولانی مدت برای شما ارائه دهد.

در زانوی سالم، بافت‌های نرم از جمله غضروف از سه استخوان (ران، ساق پا و کاسه زانو) محافظت می‌کند. این بافت‌ها مانند ضربه گیر هستند و وزن بدن انسان را هنگام راه رفتن یا زمین خوردن تحمل می‌کنند. بافت‌های نرم بدون سايدن استخوانها به خم شدن زانوها کمک می‌کنند.

در آرتروز زانو، بافت‌های نرم به تدریج فرسوده می‌شوند. این امر باعث می‌شود تا استخوان‌های زانو روی یکدیگر قرار گيرند و با مرور زمان ساییده شوند. در نتیجه منجر به تحریک، التهاب و درد زانو می‌شوند.

 درد استئوآرتریت عود كننده است و هنگام خم كردن زانو و یا بلند شدن، سفتی یا درد احساس می‌شود. ورم و درد تیرکش از علائم شایع درد استئوآرتریت هستند كه در خواب شبانه برجسته‌تر مي‌شوند.

برای اشخاص مبتلا به آرتروز، روشهای درمانی برای کاهش درد و جلوگیری از آسیب بیشتر به زانوها وجود دارد.

برای اطلاع از جدیدترین و بهترین درمان آرتروز مطالعه مطلب زیر توصیه میشود.

درمان آرتروز زانو و مفاصل با سلول بنیادی مزانشیمال

روماتیسم مفصلی

آرتریت روماتوئید (RA) یک بیماری خودایمنی مزمن است که چندین مفاصل بدن از جمله مفاصل زانو را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در آرتریت روماتوئید، غشای سینوویال (غشاي زلاله‌اي) پوشاننده مفصل زانو، شروع به ورم می‌کند. این امر منجر به درد و سفتی زانو می شود. تاکنون هیچ درمانی برای آرتریت روماتوئید كشف نشده است، اما چندین گزینه درمانی از جمله داروها، کاهش استرس مفاصل، فیزیوتراپی، کاردرمانی و جراحی براي اين بيماری وجود دارد.

آرتریت پس از سانحه

در آرتریت پس از سانحه، آسیب به زانو باعث شروع بيماری آرتریت می‌شود. به عنوان مثال شکستگی می‌تواند به سطح مفصل آسیب برساند. پارگی منیسک و آسیب‌های رباط ممكن است سال‌ها پس از آسیب منجر به آرتریت شوند. همچنین آرتریت پس از سانحه می‌تواند به دلیل تغییرات دژنراتیو (ساییدگی و پارگی مرتبط با افزایش سن) نیز ایجاد شود. این زانو درد شبیه درد آرتروز است و اغلب شامل سفتی و تورم است. افراد داراي آرتریت پس از سانحه، با تغییرات آب و هوا یا در طول خواب شبانه، درد بیشتری را احساس مي‌کنند.

بورسیت زانو

بورسیت می‌تواند باعث تورم دردناک بالای کاسه زانو یا کنار زانو شود. در زانو، کیسه‌های کوچکی از مایع وجود دارد که به تاندون‌ها اجازه می‌دهد تا به راحتی روی مفاصل‌ها بلغزند. این کیسه‌ها، بورس نیز نامیده می‌شوند.

بورسیت زمانی رخ می‌دهد كه کیسه‌های مایع تحریک شده و متورم می‌شوند. در این صورت به بخشهای مجاور زانو فشار وارد می‌آورند و باعث درد می‌شوند.

 بورسیت مانند سندرم زانوی دوندگان، به علل متفاوت ايجاد مي‌شود. شایع‌ترین علت بورسیت، فشار بیش از حد به زانو مانند زانو زدن یا چمباتمه زدن بدون استفاده از زانوبند یا بریس برای حمایت از زانوها است. گاهی اوقات بورسیت، پس از ضربه زدن به زانو در حین سانحه، ملتهب می‌شود.

برخی از علل بیماری بورسیت شبیه سندرم زانوی دوندگان است زیرا بورسیت اغلب در اثر فعالیت بیش از حد ایجاد می‌شود. با این حال، بورسیت کمتر از زانوی دونده رخ می‌دهد. همچنین این وضعیت با علائم تورم، از زانوی دوندگان متمایز می‌شود. علائم اغلب شامل تورم کاسه زانو است. در بورسیت هنگام خم کردن مفصل، درد بیشتري احساس می‌شود و زانو درد شبانه شدیدتر است.

نقرس

نقرس شکل دردناکی از آرتریت التهابی است که معمولا شست پا را تحت تاثیر قرار می‌دهد، اما می‌تواند در هر مفصلی در بدن از جمله زانو رخ دهد. هنگامی سطح اسید اوریک در بدن بالا می‌رود، کریستال‌های در مفصل تشکیل می‌شوند كه باعث حملات ناگهانی درد، تورم و حساسیت در زانو می‌شوند. علائم معمولاً شامل درد شدید، تورم، قرمزی و گرمی در لمس زانو است. حملات نقرس به طور ناگهانی اتفاق می‌افتند و می‌تواند روزها یا هفته‌ها ادامه داشته باشند. پس از آن هفته‌ها، ماه‌ها یا سال‌ها طول می‌كشد تا زانو بهبود يابد.

درد رو به رشد

یکی از علل شایع زانو درد در نوجوانان در حال رشد، بیماری ازگود اشلاتر است. این درد زانو در نوجوانان، بیماری نیست، بلکه التهاب ناحیه زیر زانو است، جایی که تاندون کشکک به استخوان ساق پا می‌چسبد. این نوع درد زانو اغلب در طول جهش رشد اتفاق می‌افتد، درست زمانی که استخوانها، ماهیچه‌ها، تاندون‌ها و سایر ساختارها به سرعت تغییر و رشد می‌کنند. معمولاً استراحت، یخ و مسکن‌های بدون نسخه به همراه تمرینات کششی و تقویتی موجب كاهش این درد می‌شود و به مرور زمان این نوع زانو درد از بین می‌رود.

سایر آسیب‌ها و شرایط زانو

از آنجایی که زانو بزرگترین مفصل بدن است، مستعد آسیب و کشیدگی است. اگر زمین بخورید یا زانو ضربه ببیند، درد ناشی از کبودی را تجربه خواهید كرد. اگر یکی از سه استخوانهای زانو شکسته شود، ضعف، درد شدید یا احساس درد تیرکش عمیق را خواهید داشت.

چرا زانو درد در شب بدتر می‌شود؟

بسیاری از انواع بیماریهای زانو مانند سندرم زانوی دوندگان، بورسیت و دردهای رشد پس از چند هفته استراحت بهبود می‌یابند. با این وجود، ممكن است زانو درد در شب را تجربه كنيد. دلیل های متعددی برای دردهای شبانه زانو وجود دارد كه در زير به آنها پرداخته شده است.

شما سعی می‌کنید آرامش داشته باشید

هنگامی که بدن در حال استراحت است، شما متوجه درد خفیف تا متوسط می‌شوید، در حالی كه در ساعات بیداری با افکار پرمشغله به راحتی از آنها چشم پوشی می‌کنید. علاوه بر این هنگام خوابیدن، بدن کورتیزول کمتری تولید می‌کند. اگرچه سطح بالای کورتیزول می‌تواند منجر به بیماری قلبی شود، اما سطوح مناسب آن در بدن منجر به کاهش التهاب مي‌شود. از آنجایی که بیشتر دردهای مفاصل ناشی از التهاب است یا با التهاب بدتر می‌شود، مقادیر متوسط کورتیزول می‌تواند به بدن در مدیریت التهاب‌ها کمک کند. اما زمان ‌خوابیدن، بدن، کورتیزول کمتری برای کاهش تورم و دردهای زانو تولید می‌کند.

التهاب شبانه

هنگام خواب، بدن در حالت استراحت است و مفاصل سفت و غیر انعطاف مي‌شوند. پاها حرکت نمی‌کنند، در نتیجه عضلات و بافت‌های اطراف مفصل زانو نيز سفت می‌شوند. اگرچه فعالیت بیش از حد، يكي از علل درد زانو مي‌باشد، اما فعالیت در حد اعتدال به حفظ سلامت مفاصل کمک می‌کند. فعالیت‌های کم تنش مانند پیاده روی، شنا و یوگا می‌تواند مفاصل را نرم و انعطاف پذیر نگه دارد. در واقع این فعالیت‌ها منجر به انعطاف‌پذیری تاندون‌ها و گردش مایع زانو می‌شود، در نهایت به روغن‌کاری و محافظت از مفاصل كمك می‌كند. افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن مانند آرتریت، هنگامی که در برنامه‌های ورزشی منظم ارائه شده توسط متخصص شرکت می‌کنند، سلامتی بهتر و درد کمتری را دارند.

کمبود خواب درد زانو را بدتر می‌کند

نخوابیدن به خاطر زانو درد در شب نمی‌تواند آسان باشد. در واقع کمبود خواب می‌تواند زانو درد را بدتر کند. خواب برای التیام درد و تجدید قوا جسمی، حیاتی و ضروری است. با نداشتن خواب راحت، بدن انرژی کمتری برای اختصاص دادن به درمان خودش دارد، زیرا بدن فرآیندهای خودش را بر روی هوشیاری و بیدار ماندن متمرکز می‌کند. اگر زانو درد در شب منجر به چرخیدن به این طرف و آن طرف در رختخواب می‌شود، ممکن است به طور تصادفی با خوابیدن در وضعیتی ناجور، بیشتر به زانویتان فشار بیاورید.

چه زمانی برای زانو درد شبانه به پزشك مراجعه کنید

 اگر در مورد جدی بودن زانو درد نگران هستید، از پزشك متخصص درد كمك بگیرید. برخی از علائم كه بایستی با مشاهده آنها حتما به پزشك مراجعه كنید عبارتند از:

• ناتوانی در تحمل وزن روی زانوها
• درد شدید ناشی از آسیب، یا درد و التهاب که بیش از چهل و هشت ساعت طول می‌کشد.
• ناتوانی در دراز کشیدن یا خم کردن کامل زانو
• زانو در حال بیرون آمدن یا احساس بی ثباتی در زانو
• تب، قرمزی، درد و تورم در زانو

اگر آسیب دیدگی باعث بدشکلی آشکار در مفصل زانو شود یا اگر آسیب باعث صدای خراش یا صدای سایش در زانو شود، بایستی فوراً به پزشک مراجعه کنید.

نحوه درمان زانو درد در شب

با تشخیص مناسب، پزشک می‌تواند به شما کمک کند تا درمان مورد نیاز برای كاهش درد را دریافت کنید. به عنوان مثال پزشک می‌تواند به شما داروهای خاصی تجویز ‌کند، از شما بخواهد سبک زندگی‌تان را تغییر دهید تا خواب بهتری داشته باشید، یا گزینه‌های درمانی دیگري را امتحان کنید.

داروها

بسیاری از افراد از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی  (NSAIDs) برای کاهش درد استفاده می‌کنند. برخی از مسکن‌های رایج NSAID عبارتند از  Advil،Motrin   و Aleve.  می‌باشند. داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی را می‌توان بدون نسخه از داروخانه‌ها خریداری کرد اما در مورد خطرات استفاده طولانی مدت از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی با پزشكتان مشورت کنید.

داروهایی برای درمان شرایط خاص مانند نقرس و آرتریت روماتوئید نیز می‌توانند به مرور زمان به كاهش درد زانو کمک کنند. پزشك می‌تواند مسکن قوی‌تری مانند Hysingla ER (هیدروکودون) را تجویز کند. این داروها می‌توانند به تسکین درد شدید زانو کمک کنند اما در عین حال بسیار اعتیاد آور هستند. قبل از مصرف هر گونه داروی جدید با پزشكتان مشورت کنید.

درمان سرد و گرم

بطری آب گرم یا پد گرم کننده می‌تواند به بهبود درد مفاصل و کاهش سفتی آنها کمک کند. برای سرما درمانی، کیسه یخ می‌تواند به کاهش درد، التهاب و تورم کمک کند. برخی از افراد در بيماري مزمن زانو، از هر دو روش درمانی به صورت متناوب گرما و سرما بهره می‌برند. در روش متناوب، ابتدا با پد گرم کننده، جریان خون افزایش مي‌یابد و تسکین اولیه را براي زانو بوجود مي‌آورد، سپس برای جلوگیری از تجمع خون و تورم، در ناحیه اطراف مفصل از یخ استفاده مي‌شود. تجمع خون و تورم در ناحیه اطراف مفصل، درد تیرکش در زانو ايجاد می‌كند.

برای خواب راحت نکاتی را رعایت کنید

زانو درد می‌تواند خواب شما را مختل کند، اما با گنجاندن استراتژی‌ها زير در برنامه روزانه خودتان مي‌توانيد شب راحت‌تری داشته باشید.

• از چرت زدن‌های طولانی مدت در طول روز خودداری کنید.
• اتاق خواب‌تان خنک و تاریک باشد.
• درست قبل از خواب از خوردن غذاهای سنگین یا ورزش خودداری کنید.
• در مورد مصرف مکمل‌های ملاتونین یا سایر داروهای خواب با پزشكتان صحبت کنید.
• قبل از خواب از تلفن همراه یا رایانه استفاده نکنید، زیرا نور آبی صفحه تلفن همراه یا رایانه می‌تواند خواب راحت را مختل کند.
• از بالش و تشک نگهدارنده برای جلوگیری از فشار آوردن به کمر یا زانو استفاده کنید.

درمان‌های اضافی را امتحان کنید

فیزیوتراپی برای شرایط خاصی مانند آرتریت روماتوئید، استئوآرتریت و آسیب‌های خاص زانو توصیه می‌شود. طب سوزنی، نوعی طب جایگزین محبوب است که بسیاری از بیماران برای مقابله با علائم خفیف تا متوسط آرتریت از آن بهره می‌گيرند. کالج روماتولوژی آمریکا، طب سوزنی را به عنوان “توصیه با قید و شرط” برای استئوآرتریت فهرست کرده است. با پزشك خودتان مشورت کنید تا ببینید آیا طب سوزنی برای شما مفید است یا خیر. همچنین می‌توانید در هنگام خواب برای کاهش درد زانو، از بالش زانو کمک بگیرید.

جمع بندی

زانو درد به علل متفاوتی از جمله آسیب‌های استرس مکرر (زانوی دونده)، آرتروز، بورسیت یا سایر شرایط ایجاد مي‌شود. زانو درد در شب بیشتر بارز می‌شود زیرا بدن به حالت استراحت می‌رود، اما نبایستی درد زانو، خواب طبیعی شما را از مسیرش خارج کند. گزینه‌های درمانی مانند استراحت، گرما و کمپرس یخ، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی، مسکن‌های تجویزی، داروهای شرایط خاص، فیزیوتراپی و درمان‌های مکمل مانند طب سوزنی می‌توانند به مدیریت زانو درد شبانه کمک کنند. حفظ عادات خوب خواب نیز می‌تواند به شما کمک کند تا راحت بخوابید.