درد سیاتیک در دوران بارداری چیست؟ | علل و درمان

 

آن گروه از مادرانی که در حال حمل نوزاد هستند، ممکن است مشکلات و دردهای فراوانی وجود داشته باشد. حمل نوزاد ممکن است برای بدن شما سخت باشد، و تعدادی از خانم ها از درد در امتداد عصب سیاتیک (عصب بسیار بزرگی که از کمر تا پشت پاهای شما امتداد می یابد) شکایت دارند. احتمالا سیاتیک در دوران بارداری باعث بروز درد در باسن و ساق پا می‌شود. خوشبختانه درمان درد سیاتیک راه‌های بسیاری‌ دارد. با پوشیدن شکم بند بارداری و کفش‌های پاشنه کوتاه می‌توان درد عصب سیاتیک را تسکین داد. شما می‌توانید نواحی دردناک را گرم نموده یا به دنبال درمان‌های مختلف جهت تسکین درد سیاتیک بارداری در خانه یا درمان پزشکی باشید.

سیاتیک چیست؟

سیاتیک که به عنوان سندرم رادیکول لومبوساکرال نیز شناخته می شود، در اثر تحریک عصب سیاتیک شما ایجاد می شود که از کمر یا پایین ستون فقرات شروع می شود و به ران ختم می شود. در صورت داشتن سیاتیک ممکن است در ناحیه باسن و لگن دردی داشته باشید که به سمت ران شما می رود.
این درد ممکن است یک درد عمیق و مبهم یا یک درد تیز باشد. درد سیاتیک می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. در اغلب موارد با درمان از بین می رود.

علل سیاتیک در بارداری

سیاتیک معمولا زمانی رخ می دهد که عصب سیاتیک توسط فتق دیسک یا خار استخوان مهره ای تحت فشار قرار می گیرد. چاقی یا افزایش وزن (از جمله وزن اضافه شده در دوران بارداری) و نشستن طولانی مدت نیز می تواند خطر ابتلا به درد سیاتیک را افزایش دهد.

در دوران حاملگی، افزایش وزن و احتباس مایعات می تواند سیاتیک را تشدید کند، همانطور که بزرگ شدن رحم شما نیز ممکن است باعث این درد شود. تغییر مرکز ثقل شما نیز می تواند یک عامل باشد.

به خصوص در سه ماهه سوم، زمانی که کودک شما شروع به افتادن می کند و در موقعیت مورد نیاز برای تولد قرار می گیرد، ممکن است سر کودک شما روی عصب سیاتیک قرار بگیرد و علائم کلاسیک سیاتیک را ایجاد کند.

یکی دیگر از عوامل موثر، هورمون ریلکسین است که در دوران بارداری به مقدار بیشتری تولید می شود. این هورمون با شل کردن رباط‌ها به لگن کمک می‌کند تا برای زایمان آماده شود. اما با شل شدن رباط‌ها، عصب سیاتیک می‌تواند جابه‌جا شده و تحت فشار قرار گیرد. در واقع 50 تا 80 درصد زنان باردار از درد سیاتیک کمر در بارداری رنج می برند.

علائم سیاتیک

شایع ترین علائم سیاتیک عبارتند از:

• درد شدید، مانند گرفتگی یا حالت برق گرفتگی در کمر، باسن یا پاها
• احساس سوزن و سوزن در پشت، باسن یا پاها (همچنین به عنوان پارستزی شناخته می شود)
• حساس شدن ستون فقرات کمری
• ضعف در پاها

تشخیص سیاتیک در دوران بارداری معمولاً توسط پزشک متخصص درد یا متخصص ستون فقرات با انجام یک تاریخچه پزشکی دقیق و معاینه فیزیکی انجام می شود.

روشهای درمانی درد سیاتیک در دوران بارداری

کاهش فشار روی عصب سیاتیک در حاملگی

1 – به سمتی بخوابید که در آن سمت احساس درد نمی‌کنید.

اگر در سمت راست بدن خود احساس درد می‌کنید سعی نمایید به سمت چپ بخوابید یا برعکس. اگر فشار بیشتری به یک طرف بدن وارد نشود درد همان ناحیه برطرف خواهد شد. بدین ترتیب فشار کمتری به مفاصل و ماهیچه‌های شما وارد می‌شود. 

• در صورت بروز درد سیاتیک شدید، به سمتی بخوابید که در آن سمت احساس درد نمی‌کنید.
• اگر شب‌ها هنگام خواب غلت می‌زنید نسبت به خرید بالش بارداری وی شکل اقدام کنید تا آن را پشت خود بگذارید.

2- برای ثابت نگه داشتن ستون فقرات در هنگام نشستن از یک بالش کوچک استفاده کنید.

هنگام نشستن پشت کمر خود یک بالشتک نرم قرار دهید. بالش با ثابت نگه داشتن ستون فقرات و کاهش فشار روی عصب سیاتیک باعث می‌شود تا درد سیاتیک تسکین یابد. ضمنا گذاشتن بالش پشت کمر سبب می‌شود تا از صاف نشستن خود اطمینان حاصل کنید که این کار کمردرد را تسکین می‌دهد.                                                

• اگر بالشتک نرم ندارید یک حوله تا شده را پشت کمر خود بگذارید.

3- نسبت به خرید شکم بند بارداری اقدام کنید تا فشار کمتری به کمر وارد گردد.

ممکن است پزشک توصیه کند از شکم بند بارداری استفاده کنید که این شکم بند زیر شکم یا دور تا دور کمر قرار می‌گیرد تا اضافه وزن شما را کنترل نماید. این شکم بند در اندازه‌ها، شکل‌ها و جنس‌های مختلف موجود است. از پزشک خود بخواهید تا یکی از انواع شکم بند‌ها را به شما معرفی کند.

• همانطور که شکم شما بزرگ‌تر می‌شود ممکن است نیاز باشد شکم بند را تنظیم کنید یا سایز بزرگتری از شکم بند را تهیه نمایید.
• بیشتر شکم بندهای بارداری از جنس نخ پنبه یا نایلون هستند و با قزن یا چسب زیپ مانند بسته می‌شوند.
• برای خرید شکم بندهای بارداری متنوع از فروشگاه‌های اینترنتی تجهیزات پزشکی دیدن فرمایید.

4- کفش‌های پاشنه کوتاه یا بدون پاشنه بپوشید.

 اگر از درد سیاتیک رنج می‌برید از پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند خودداری کنید. این کفش‌ها به کمر فشار می‌آورند. این فشار باعث گرفتگی عضله کمر شده و عصب سیاتیک را بیشتر تحریک می‌نماید. کفش‌های بدون پاشنه یا کفش‌های پاشنه کوتاه بپوشید تا وزن بدن شما در حالت تعادل قرار گیرد.

• اگر کف پاهایتان صاف است یا مشکلات کمر دارید احتمالا باید کفش‌های پاشنه کوتاه بپوشید. برای آگاهی بیشتر با متخصص ارتوپد مشورت نمایید.

5- از بلند کردن وسایل سنگین اجتناب کنید.  

 در صورت امکان از بلند کردن وسایل سنگین در دوران بارداری بپرهیزید. بلند کردن وسایل سنگین به عصب سیاتیک فشار می‌آورد. اگر مجبور هستید وسایل سنگین را بلند کنید از اینکه کمر خود را صاف نگه داشته‌اید اطمینان حاصل کنید، خم شوید و  با کمک زانوهایتان بلند شوید.

• برای جابجا کردن وسایل سنگین یا حمل کیف‌های سنگین به خصوص در سه ماه آخر بارداری از دیگران کمک بخواهید.
• از بلند کردن اجسام بیشتر از 11 کیلوگرم در دوران بارداری‌ خودداری کنید.

6- شیوه صحیح نشستن یا ایستادن را رعایت کنید.

خم شدن یا قوز کردن باعث اعمال فشار اضافی به کمر شما می‌شود و عصب سیاتیک را تحریک می‌نماید. شیوه صحیح نشستن و ایستادن را رعایت کنید و وزن بدن خود را در حالت تعادل نگه دارید.قوس کمر خود را در هنگام نشستن طوری تنظیم نمایید که بدن شما صاف قرار گیرد.

• همیشه سر خود را صاف و شانه‌های خود را به سمت عقب نگه دارید.

تسکین درد سیاتیک متوسط در بارداری

1- کیسه آب گرم را به مدت ده دقیقه روی ناحیه دردناک قرار دهید.

از کیسه آب گرم برقی‌ یا تشک برقی با قابلیت گرم شدن مجدد برای تسکین درد سیاتیک استفاده‌ نمایید. کیسه آب گرم را به مدت ده دقیقه روی ناحیه دردناک بگذارید. برای جلوگیری از سوزش یا التهاب، کیسه آب گرم را مستقیما روی پوست خود نگذارید.            

• از گرم بودن کیسه آب گرم و داغ نبودن آن اطمینان حاصل کنید.
• یک کیسه آب گرم تهیه کنید یا خودتان آن را درست کنید.
• از کیسه آب گرم بیشتر از ده دقیقه در هر ساعت استفاده نکنید.

2- دوش آب گرم بگیرید.

گرفتن دوش آب گرم، درد سیاتیک را به طور موقت تسکین می‌دهد. سعی کنید از آب ولرم که داغ نباشد استفاده کنید. دمای بدن شما نباید از 102.2 درجه فارنهایت یا  39 درجه سانتی‌گراد در مدت ده دقیقه بالاتر رود.

• اگر آب بیش از حد گرم باشد ممکن است احساس سرگیجه یا ضعف کنید. در این صورت از دوش گرفتن خودداری کنید.

3- به منظور تسکین درد سیاتیک در دوران بارداری شنا کنید.

با غوطه ور شدن در آب، بدن در حالت بی وزنی قرار می‌گیرد  که همین امر شدت فشار روی عصب سیاتیک را کاهش می‌دهد. برای آرام کردن بدن خود هر بار با خیال راحت به مدت  60- 30 دقیقه شنا کنید. از شنا کردن شدید اجتناب کنید زیرا این کار ماهیچه‌های شما را خسته نموده یا به آنها آسیب می‌رساند.

• اگر احساس سرگیجه یا ضعف می‌کنید از شنا کردن خودداری کنید.

کمک پزشکی برای تسکین درد سیاتیک در دوران بارداری

1- درباره خوردن استامینوفن برای تسکین درد سیاتیک در دوران حاملگی از پزشک خود سؤال بپرسید.

اگر از درد سیاتیک شدید رنج می‌برید با پزشک خود مشورت نمایید تا در صورت نیاز از داروی بدون نسخه استفاده کنید. احتمالا پزشک مقداری از داروی استامینوفن را برای شما تجویز می‌کند که این مقدار دارو، درد را برطرف می‌نماید. از مصرف بیش از حد داروی تجویز شده توسط پزشک اجتناب نمایید.                                                            

• اگر از داروی بدون نسخه استفاده می‌کنید ابتدا نصف دوز آن دارو را مصرف کنید تا متوجه شوید که این مقدار تاثیرگذار است. نصف دوز دارو معمولا 325 میلی‌گرم است.  اگر مصرف نصف دوز دارو تاثیرگذار نبود، دوز کامل آن دارو یعنی 650 میلی‌گرم را بعد از 4 ساعت مصرف کنید.

2- از یک ماساژ درمانگر دارای مجوز بخواهید تا ماساژ قبل از زایمان را برای شما انجام دهد.

ماساژ درمانی با درمان عصب سیاتیک میزان فشار را کاهش داده و درد سیاتیک را تسکین می‌دهد. به دنبال یک ماساژ درمانگر دارای مجوز باشید که برای انجام ماساژ قبل از زایمان تجربه داشته باشد. اطمینان حاصل کنید که ماساژ درمانگر تخت ماساژ مخصوص دوران بارداری داشته باشد.

3- برای یاد گرفتن تمرین‌های کششی مفید نزد فیزیوتراپ بروید.

 اگر فیزیوتراپی گزینه مناسبی برای دوران بارداری شما است از پزشک خود بخواهید تا برایتان فیزیوتراپی تجویز کند. ممکن است پزشکان به شما معرفی نامه‌ای بدهند تا نزد یک فیزیوتراپ یا متخصص مفاصل بروید. در جلسات فیزیوتراپی تمرینات کششی و استقامتی سیاتیک را یاد خواهید گرفت که به کاهش فشار روی عصب سیاتیک کمک خواهد کرد.

• اگر بارداری پرخطری داشته باشید پزشک انجام فیزیوتراپی را توصیه نمی‌کند.

4-  برای تسکین درد سیاتیک بارداری از طب سوزنی استفاده کنید.

طب سوزنی، درمانی موثر و بدون ریسک است که بسیاری از دردها را تسکین می‌دهد. درمان طب سوزنی با افزایش میزان اندورفین، مقاومت شما نسبت به درد را بیشتر نموده، درد سیاتیک را تسکین می‌دهد و از التهاب عصب سیاتیک جلوگیری می‌نماید. به دنبال متخصصان طب سوزنی دارای مجوز باشید و سوال کنید که آیا این متخصصان برای درمان بیماران باردار از تجربه کافی برخوردار هستند.

• قبل از اینکه نوبت ویزیت بگیرید باید با پزشک خود مشورت نمایید تا اطمینان حاصل کنید که طب سوزنی درمان مناسبی برای شما است.
• اگر به دنبال متخصصان طب سوزنی در ایران هستید از اینکه این متخصصان عضو انجمن طب سوزنی ایران هستند مطمئن شوید. این عضویت نشان می‌دهد که مدرک این افراد متخصص، از طرف انجمن طب سوزنی صادر شده است.
• ضمنا طب سوزنی مشکلات بارداری مانند حالت تهوع صبحگاهی، افسردگی و مشکلات خواب را درمان می‌کند.