سندرم پیریفورمیس چیست؟

برای آشنای با سندرم پیریفورمیس(Piriformis Syndrome) بهتر است ابتدا با عملکرد ماهیچه پیریفورمیس آشنا شویم. پیریفورمیس، ماهیچه ای است که در پشت مفصل ران قرار گرفته و به باسن متصل است. این ماهیچه از دیگر ماهیچه های اطراف لگن و ران کوچک تر است و به چرخش بیرونی (چرخش به سمت خارج) مفصل ران کمک می کند. ماهیچه پیریفورمیس و تاندون آن ارتباط تنگاتنگی با بزرگترین عصب بدن یعنی عصب سیاتیک دارد. و موجب عملکرد بهتر اندام های حسی و حرکتی تحتانی بدن می شود.

تاندون پیریفورمیس و عصب سیاتیک که در پشت مفصل ران قرار گرفته اند، در عمق باسن، از یکدیگر عبور می کنند و هر دو از نظر ساختاری دارای قطری حدود یک سانتی متر هستند.

سندرم پیریفورمیس، هنگامی به وجود می آید که عصب سیاتیک از جانب عضله پیریفورمیس تحریک شود. درست بودن این تشخیص بارها مورد بحث قرار گرفته است، و در نحوه توصیف علت این سندرم اختلاف نظر وجود دارد. اگرچه در ادبیات پزشکی بارها به همین صورت شرح داده شده است.

علت سندرم پیریفورمیس

اگر تشخیص داده شود که فرد مبتلا به سندرم پیریفورمیس است، تصور می شود که احتمالاً تاندون پیریفورمیس با فشار بر عصب سیاتیک موجب تحریک عصبی شده باشد. اگرچه به اثبات نرسیده است، اما تئوری مورد تایید بیشتر پزشکان این است که با سفت شدن عضله پیریفورمیس و تاندون آن، عصب سیاتیک تحت فشار قرار می گیرد. این وضعیت ممکن است موجب کاهش جریان خون به عصب شود و در نتیجه، با وارد کردن فشار، عصب را تحریک کند.

بیشتر پزشکان بر این باور هستند که سندرم پیریفورمیس در نتیجه تغییرات آناتومیکی عضله و تاندون پیریفورمیس به وجود می آید. فرض می شود که در بعضی افراد این تغییرات باعث تحریک عصب و بروز علائم سیاتیک می شود.

علائم

موارد زیر علائم و نشانه‌های رایجی هستند که افراد مبتلا به سندرم پیریفورمیس تجربه می‌کنند:

• درد پشت ران که تا باسن کشیده می شود.
• دردهای ناشی از شوک الکتریکی که تا پشت اندام تحتانی کشیده می شود.
• کرختی و بی حسی در اندام تحتانی
• حساس شدن و احساس فشار روی عضله پیریفورمیس (معمولاً نشستن روی صندلی هایی که راحت نیستند، موجب احساس درد می شود.)

علائم در بعضی از افراد به طور ناگهانی ایجاد می شوند. در حالی که در بعضی دیگر علائم به طور تدریجی در پشت ران افزایش می یابند. بیشتر افرادی که به سندرم پیریفورمیس مبتلا می شوند، اغلب، افراد پر جنب و جوشی هستند که با انواع خاصی از فعالیت های ورزشی دچار مشکل می شوند و با علائمی نظیر ناراحتی در پشت ران خود مواجه می شوند.

تشخیص

هیچ آزمایش مشخصی وجود ندارد که بتواند سندرم پیریفورمیس را به طور دقیق مشخص کند. بیشتر پزشکان آزمایش هایی نظیر ام آر آی و تست سرعت هدایت عصبی را تجویز می کنند، اما این آزمایشات اغلب، وضعیت را نرمال نشان می دهند.

از آنجایی که تشخیص سندرم پیریفورمیس بسیار دشوار است، ممکن است در بسیاری از موارد تشخیص ها اشتباه باشند. این مسئله نشان می دهد که بعضی از افراد مبتلا به این بیماری، ابتلا به پیریفورمیس برایشان تشخیص داده نشده است. علاوه بر این، بعضی از افرادی که دارای درد مبهم لگن هستند ممکن است برایشان ابتلا به سندرم پیریفورمیس تشخیص داده شود. حتی اگر این بیماری را نداشته باشند.

این نوع سندروم گاهی با عنوان”درد عمیق باسن” شناخته می شود. از دیگر علت های این نوع درد، می توان به مشکلات ستون فقرات از جمله فتق دیسک، تنگی کانال نخاع و رادیکولوپاتی (سیاتیک) و مشکلات دیگری مانند بورسیت مفصل ران، اشاره کرد. تشخیص سندرم پیریفورمیس معمولاً هنگامی تایید می شود که تمام این تشخیص ها به عنوان علت احتمالی درد، رد شوند.

اگر تشخیص قطعی نباشد، معمولاً در ناحیه عضله پیریفورمیس، تزریق انجام می شود. برای تزریق در این ناحیه داروهای مختلفی وجود دارند، اما معمولاً تزریق در این ناحیه می تواند به تشخیص محل خاص درد کمک کند.

اغلب، برای اطمینان از اینکه سوزن، دارو را به محل صحیح درد می رساند، تزریق به عضله پیریفورمیس یا تاندون با راهنمایی اولتراسوند همراه می شود.

چه زمانی بایستی به پزشک متخصص درد مراجعه کنید.

کمردرد می‌تواند یک اتفاق عادی باشد که خود به خود برطرف می‌شود ولی در موارد زیر بایستی به پزشک مراجعه کنید:

• درد با آسیب خاص شروع شده است.
• درد بیش از چند روز ادامه داشته باشد و یا بدتر شود.
• درد ناتوان و ضعیف کننده است.
• درد به پاها یا سایر بخشهای بدن منشعب می‌شود.
• ضعف یا بی‌حسی را در بخش پایین تنه تجربه می‌کنید.
• علائم عفونت مانند قرمزی، گرمی، تورم یا تب دارید.
• سابقه سرطان دارید.
• تغییرات غیر قابل توضیح سلامتی نظیر کاهش وزن یا مشکلات ادراری دارید.

اگر پس از دوره بهبودی (حالت بدون علامت)، علائم جدیدی از کمردرد را مشاهده کردید، به پزشك متخصص درد مراجعه نمایید.

مطالعه مطلب چگونه با سندرم پیریفورمیس بخوابیم؟ توصیه میگردد.

درمان

متاسفانه، درمان سندرم پیریفورمیس کاملاً به وضعیت عمومی بدن وابسته است و معمولاً بهبودی از این بیماری بسیار دشوار است. روش های درمانی زیر معمولاً به صورت متداولی پیشنهاد می شوند:

• استراحت: از انجام فعالیت هایی که منجر به بروز علائم می شوند، حداقل برای چند هفته خودداری کنید.
• فیزیوتراپی: با انجام حرکات فیزیوتراپی بر کشش و تقویت عضلات دخیل در حرکات لگن تمرکز کنید.
• داروهای ضد التهابی: برای کاهش التهاب اطراف تاندون از داروهای ضد التهابی استفاده کنید.
• ماساژ عمیق: به دستور پزشک از ماساژ عمیق عضلات استفاده کنید.
• تزریق کورتیزون: برای کاهش التهاب و تورم می توانید در ناحیه تاندون پیریفورمیس تزریق انجام دهید.
• تزریق سم بوتولینوم: شما می توانید با تزریق سم بوتولینوم و فلج عضله، احساس درد و ناراحتی را در این ناحیه کاهش دهد.

همچنین، جراحی برای شل کردن تاندون پیریفورمیس، در موارد نادر، می تواند یکی از راه های درمان این سندرم باشد. که به آن رهاسازی عضله پیریفورمیس نیز گفته می شود. در نظر گرفتن این روش جراحی باید تنها زمانی صورت گیرد که حداقل 6 ماه از درمان های ساده استفاده شده باشد و بهبودی مشاهده نشود. و هنگامی که دیگر علت های شایع درد مورد بررسی قرار گرفته باشند. اگرچه این نوع جراحی ساده است، اما با یک روش تهاجمی انجام می شود و بهبودی از آن چندین ماه به طول می انجامد.

 خلاصه

تشخیص سندرم پیریفورمیس بسیار دشوار است. بعضی از پزشکان قادر به تشخیص و درمان این سندرم هستند. در حالی که بعضی دیگر معتقد هستند که هیچ روش دقیقی برای تشخیص آن وجود ندارد. بر این اساس، هیچ معیار توافق شده ای برای تشخیص دقیق این سندرم وجود ندارد. علاوه براین، تمامی آزمایش ها به طور کلی، به جای تأیید وجود سندرم پیریفورمیس، برای رد کردن سایر تشخیص های احتمالی انجام می شوند. بیشتر روش های درمانی با هدف بازیابی توانایی های حرکتی و بهبود انعطاف پذیری عضلات اطراف لگن و همچنین کاهش التهاب اطراف عصب سیاتیک پیشنهاد می شوند.