گردن درد و سردرد: علل و درمان

اگرچه سردرد و گردن درد در زمره بیماری‌های شایع قرار دارند اما وقوع همزمان آنها ممکن است نشان‌دهنده برخی بیماری‌های جدی باشد. علت وقوع این بیماری می‌تواند از مشکلات آزاردهنده اما بی خطر مانند خماری تا مشکلات حاد و خطرناک همچون تجمع مایع در مغز متغیر باشد. با این وجود این نوید به شما داده می‌شود که تمامی بیماری‌هایی که خود را با سردرد همراه با گردن درد نشان می‌دهند، قابل درمان هستند.

بنابراین اگر علائم ذکر شده را تجربه می‌کنید بهتر است به پزشک مراجعه نمایید. پزشک بعد از انجام معاینات لازم تشخیص می‌دهد که بیماری شما به درمان‌های اورژانسی نیاز دارد یا درمان‌های طولانی مدت.  با توجه به اهمیت این مبحث، در این مقاله به بررسی علائم گردن درد همراه با سردرد، علل احتمالی وقوع آن، بهترین زمان برای مراجعه به پزشک، روش‌های درمان و پیشگیری خواهیم پرداخت.

علائم سردرد و گردن درد

علائم وقوع همزمان سردرد و گردن درد، مشابه زمانی که هر یک از این بیماری‌ها به تنهایی رخ می‌دهند، می‌باشد. اصولا سردرد خود را با علائم زیر نشان می‌دهد:

• درد خفیف سر
• درد شدید سر
• درد تپنده یا ضربان‌دار در سر
• احساس پری یا سنگینی سر

گردن درد نیز با علائم زیر بروز می‌کند:

• درد در قسمت پشت گردن
• درد یا احساس کوفتگی در قسمت بالای کمر یا شانه‌ها

علائم سردرد همراه با گردن درد

تجربه‌ی همزمان سردرد و گردن درد با علائم دیگری نیز همراه است که برخی از متداول‌ترین آنها عبارتند از:

• تهوع
• سفتی گردن
• سرگیجه
• فتوفوبیا (اذیت شدن در هنگام نگاه کردن به نورهای روشن)
• مشکل تمرکز
• ورتجیو (احساس چرخش اتاق)
• درد در سراسر بدن
• خستگی یا خواب‌آلودگی
• احساس بی‌حسی یا گزگز در بازو

علائم مذکور به درد ناشی از سردرد و گردن درد شدت می‌بخشد. از اینرو بهتر است بیماران برای تشخیص سریع علت بیماری به پزشک متخصص مراجعه کنند.

مطلب مرتبط: گردن درد بعد از خواب: چگونه با درد کمتر از خواب بیدار شویم؟

 زمان مراجعه اورژانسی به پزشک

اگر علاوه بر درد همزمان سر و گردن، علائم دیگری را تجربه می‌کنید لازم است سریعا به پزشک مراجعه کنید زیرا می‌تواند نشان‌دهنده یک بیماری جدی باشد.

بررسی علل سردرد همراه با گردن درد

بسیاری از بیماری‌ها می توانند خود را با سردرد و گردن درد نشان دهند. درد در نواحی سر و گردن در اثر تحریک اعصاب حسی به وجود می‌آید. با توجه به اینکه اعصاب حسی از نظر فیزیکی بسیار نزدیک به یکدیگر هستند، می‌توان انتظار داشت که درد سر و گردن به نواحی دیگر بدن نیز گسترش یابد. علاوه بر این، برخی از بیماری‌ها مانند عفونت تنها عضو مبتلا را درگیر نمی‌کند بلکه به اعضای مجاور نیز سرایت می‌کند و آنها را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد.

با توجه به مباحث مطرح شده علل سردرد همراه با گردن درد را می‌توان اینگونه بیان کرد:

• میگرن: میگرن معمولاً علاوه بر سردرد با گردن درد نیز همراه است. علاوه بر این، ممکن است خود را با تهوع و بدن درد  نیز نشان دهد.
• برخی از انواع سردردها: سردردهای سینوسی، سردردهای تنشی و سردردهای سرویکوژنیک(Cervicogenic Headache) معمولاً با درد سر همراه هستند، اما می توانند باعث گردن درد نیز شوند.
• خستگی: خستگی معمولاً منجر به سردرد و گردن درد موقتی می شود. این علائم با استراحت کردن مرتفع می‌گردند.  
• مصرف الکل یا خماری: بسیاری از افراد بعد از نوشیدن الکل، سردرد را تجربه می‌کنند. این مشکل بیشتر برای افراد مبتلا به میگرن رخ می‌دهد، اما افرادی که میگرن ندارند نیز ممکن است بعد از مصرف الکل دچار سردرد شوند.
• کشیدگی عضلات: قرارگیری طولانی مدت یا مکرر در یک موقعیت سخت مانند بلند کردن اجسام یا نشستن طولانی مدت پشت کامپیوتر به عضلات گردن فشار وارد می‌کند. این فشار تحمیل شده خود را با درد یا کوفتگی سر و گردن نشان می‌دهد.
• برخی از آسیب ها: ضربه های ناگهانی مانند ضربه شلاق یا سقوط می توانند باعث درد و کوفتگی در سر و گردن شوند. اگر شدت ضربات وارده زیاد باشد می‌توان انتظار آسیب دیدگی جمجمه، مغز، ستون فقرات، اعصاب نخاعی یا نخاع را داشت. همچنین ممکن است علاوه بر سر درد و گردن درد، کبودی یا سایر آسیب‌ها نیز وجود داشته باشد.
• ضربه مغزی: ضربه مغزی (نوع خفیفی از آسیب مغزی تروماتیک که منجر به تغییر عملکرد مغز می شود) اغلب باعث مشکل در تمرکز، سردردهای مداوم و گردن درد می شود. معمولاً این علائم طی چند هفته پس از ضربه مغزی خفیف بهبود می یابند.
• مننژیت: التهاب یا عفونت پوشش اطراف مغز و نخاع باعث درد یا حساسیت سر و گردن می شود. سفتی گردن و تب از جمله علائم شایع این بیماری هستند.
• عصب تحت فشار: آرتروز یکی از دلایل شایع فشار بر اعصاب نخاعی است. گیر افتادن عصب در قسمت فوقانی ستون فقرات می تواند باعث درد در سر و گردن شود. این بیماری اصولا با گزگز در بازو همراه است.
• فتق دیسک: آرتروز دژنراتیو یا اصابت ضربه می‌تواند فشار دیسک نخاعی را بر روی عصب یا نخاع افزایش دهد. این بیماری‌ها خود را با از دست دادن حس یا ضعف در بازو نشان می‌دهند.
• خونریزی ساباراکنوئید: این بیماری اصولا به علت خونریزی یک رگ از مغز رخ می‌دهد و بسیار جدی و خطرناک است. تحریک و التهاب ناشی از این بیماری می تواند باعث سردرد و گردن درد شدید شود. همچنین ممکن است با تشنج و از دست دادن هوشیاری همراه باشد.
• هیدروسفالی یا آب آوردن مغز: جمع شدن مایع در اطراف مغز به سر فشار وارد می‌کند و موجب درد می‌شود.  بیماری هیدروسفالی می‌تواند به دلیل انسداد جریان مایع مغزی نخاعی ناشی از تومورهای مغزی، عفونت های مغزی یا ناهنجاری های مادرزادی (از بدو تولد) رخ دهد.
• افزایش فشار داخل جمجمه: فشار بر مغز و رگ‎های خونی آن می تواند باعث بروز درد شود. هیدروسفالی، ضربه سر، تومورهای مغزی یا تورم ناشی از سکته مغزی می‌توانند موجب افزایش فشار داخل جمجمه شوند. شدت یافتن فشار داخل جمجمه سبب رخوت یا از دست دادن هوشیاری نیز می‌شود.
• سرطان مغز یا ستون فقرات: سرطان مغز یا ستون فقرات خود را با درد سر و گردن نشان می‌دهد. این بیماری‌ها در برخی مواقع با از دست دادن بینایی همراه است.  

نیاز به مراقبت پزشکی

تشخیص این موضوع که آیا سردرد همراه با گردن درد ناشی از یک مشکل جدی است یا خیر، امری دشوار و تخصصی است. لزوما بیماری‌های خطرناک‌ موجب شدت یافتن درد نمی‌شوند، به همین دلیل بهتر است در صورت تجربه همزمان سر درد و گردن درد به پزشک مراجعه نمایید تا اقدامات لازم صورت گیرد.

روش‌های درمان سردرد همراه با گردن درد

در صورت تجربه همزمان سردرد و گردن درد، به پزشک مراجعه کنید تا گزینه‌های درمانی مناسب را به شما پیشنهاد کند. اصولا در روند درمان سردرد همراه با گردن درد، هم علائم بیماری و هم علت اصلی بروز آن درمان می‌شود. در اغلب اوقات داروهایی تجویز می‌شود که بتواند درد سر و گردن را همزمان با هم کاهش دهد، با این وجود نوع دارو و اثرگذاری آن به علت بروز درد بستگی دارد. از جمله متداول‌ترین درمان‌هایی که می‌توانند درد سر و گردن را همزمان تسکین دهند عبارتند از:  

• استراحت کافی برای رفع خستگی
• داروهای ضد درد برای تسکین درد ناشی از آسیب جزئی
• داروهای میگرن
• درمان سردرد سینوسی
• استراحت و توانبخشی پس از ضربه مغزی یا سایر آسیب‌های مشابه
• مصرف مایعات برای درمان مننژیت
• تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان مننژیت باکتریایی
• جراحی برای تومور یا خونریزی ساباراکوئید
• تجویز دارو برای کاهش عوارض هیدروسفالی

درمان‌های مناسب برای سردرد

با چندین راهکار ساده می‌توان درد سر را تسکین داد. رفع سر درد اگرچه نمی‌تواند به طور مستقیم درد گردن شما را از بین ببرد، اما می‌تواند تا حدودی آن را کاهش دهد. از جمله‌ این راهکارها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• قرار نگرفتن در معرض نور زیاد
• استفاده از عینک آفتابی
• اجتناب از حضور در مکان‌های شلوغ و پر سر و صدا
• ماساژ پوست سر یا فشار ملایم بر روی پوست سر

درمان‌های مناسب برای گردن درد

برخی از درمان‌ها می‌توانند موجب درمان گردن درد شوند. این موارد عبارتند از:

• انجام ورزش های کشش و فیزیوتراپی
• استفاده از کمپرس سرد و گرم
• استفاده از داروهای شل‌کننده‌ عضلات
• تزریق داروهای ضد التهاب برای درمان درد

سر درد و گردن درد در کودکان

سردرد همراه با گردن درد تنها به بزرگسالان محدود نمی‌شود و می تواند کودکان را نیز تحت تاثیر قرار دهد. کودکان خردسالی که دچار سردرد و گردن درد هستند، باید با انجام معاینات پزشکی جامع علت اصلی بیماری آنها تشخیص داده شود. درمانی که برای کودکان در نظر گرفته می‌شود، مشابه بزرگسالان است. با این حال، نباید برای تسکین درد یا تب کودکان و نوجوانان از آسپرین استفاده کنید زیرا ممکن است موجب سندرم ری، یک بیماری خطرناک و کشنده، شود. در کودکان بیماری تومور مغزی شیوع بسیاری دارد و حتی ممکن است بعد از برداشتن تومور، هیدروسفالی ادامه یابد. برای جلوگیری از عود هیدروسفالی اصولا از شانت بطنی استفاده می‌شود.

پیشگیری از سردرد همراه با گردن درد

مهمترین قدم در جهت پیشگیری از سردرد همراه با گردن درد، تلاش برای حفظ سلامت بدن است. باید توجه داشته باشید که ابتلا به یک بیماری خاص مانند میگرن، شما را مستعد سردرد همراه با گردن درد می‌کند. از اینرو لازم است اقدامات لازم برای به حداقل رساندن خطر عود بیماری صورت گیرد. هر فردی مطابق با شرایط فردی خود برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری می‌تواند از روش‌های زیر استفاده کند.

• الکل را تا حدی بنوشید که باعث سردرد نشود. همچنین در صورت مصرف الکل، به اندازه کافی آب بنوشید.
• تا جای ممکن از محرک‌های میگرن دوری کنید و از مصرف داروهای میگرن غافل نشوید.
• استراحت کافی داشته باشید.
• آب زیاد بخورید و به وعده‌های غذایی خود توجه نمایید.  
• در صورت داشتن آلرژی یا سرماخوردگی حتما از داروهای احتقان سینوسی استفاده کنید.
• از واکسیناسیون علیه نایسریا مننژیتیدیس، یکی از علل مننژیت، غافل نشوید.
• در هنگام کار با کامپیوتر به وضعیت نشستن خود دقت کنید.
• از بلند کردن اجسام سنگین اجتناب کنید و تا جای ممکن به نحوه صحیح بلند کردن اجسام توجه داشته باشید. با استفاده از کلاه ایمنی به خصوص در هنگام دوچرخه‌سواری یا ورزش‌های تیمی از آسیب دیدگی سر خود جلوگیری به عمل آورید.
• در صورت داشتن شانت بطنی به طور منظم به پزشک مراجعه کنید تا معاینات لازم را انجام دهد.

اگر دچار سردردهای مکرر همراه با گردن درد هستید با پزشک خود صحبت کنید تا برای جلوگیری از تشدید علائم، داروهای مناسب با شرایط شما را تجویز کند.

بهترین زمان برای مراجعه به پزشک

اگر سر درد یا گردن درد شما به صورت همزمان و با علائم زیر رخ داد حتما به پزشک متخصص درد مراجعه کنید.

• تب
• استفراغ شدید
• احساس عدم تعادل
• تغییر سطح هوشیاری
• گیجی
• تشنج

خلاصه

وقوع همزمان سر درد و گردن درد می‌تواند نشان‌دهنده بسیاری از مشکلات شایع از جمله خستگی، میگرن و سردرد سینوسی باشد. همچنین می‌تواند نشان دهنده مشکلات جدی مانند ضربه مغزی یا مننژیت باشد. از اینرو در صورت ابتلا به سر درد همراه با گردن درد، مراجعه به پزشک را در اولویت قرار دهید. دقت داشته باشید که شدت درد فاقد اهمیت است. از طرف دیگر علائم جانبی می‌توانند به تعیین علت اصلی مشکل کمک کنند. با تشخیص دقیق، امکان درمان و پیشگیری به وجود خواهد آمد.

سخن آخر

تجربه همزمان سردرد با گردن درد بسیار آزار دهنده است. اگر به تازگی این علائم را تجربه می‌کنید، سریع به پزشک مراجعه نمایید. سردرد و گردن درد مکرر، می‌تواند تاثیر قابل توجهی بر کیفیت زندگی شما داشته باشد. روش‌های درمانی بسیار زیادی برای مدیریت این علائم وجود دارد که از جمله‌ی آن می‌توان به فیزیوتراپی، ورزش و دوری از محرک‌ها اشاره کرد.