به وضعیتی که در آن نتوانید زانوی خود را خم و راست کنید “قفل شدن زانو” گفته می شود. قفل شدن زانو دامنه حرکتی زانو (میزان حرکت مفصل )، راه رفتن، بالا رفتن و نشستن را دشوار می کند و بسیار دردناک می باشد.
برای درمان، پزشک باید علت قفل شدن زانو را پیدا کند. زیرا عواملی مانند پارگی مینیسک یا تاندونیت هم درد زیادی دارند و نمی توانید زانو را خم و راست کنید.
در این مقاله، می خواهیم دو نوع اصلی قفل شدن زانو، علل ، نحوه تشخیص آنها و روش های درمان آنها را بررسی کنیم.
دلایل قفل شدن زانو
دلایل قفل شدن زانو می تواند، آسیب یا مشکلات فیزیکی باشد که مانع حرکت و بروز درد زانو می شوند. ارتوپد ها و پزشکان، به ناتوانی در خم و راست کردن زانو، قفل شدن واقعی زانو یا اسپاسم عضلانی موقت می گویند.
قفل شدن واقعی زانو و شبه قفل
زمانی که به دلیل مشکلات فیزیکی در خود زانو نتوان آن را خم و راست کرد، قفل شدن واقعی زانو گفته می شود. در زانوی شبه قفل به دلیل درد شدید ( به عنوان مثال به دلیل در رفتگی یا بورسیت ) نمی توان زانو را حرکت داد.
پارگی مینیسک
در پارگی مینیسک یا به اصطلاح «پارگی دسته سطلی»، یک قسمت بزرگ از غضروف در زانو (به نام مینیسک) پاره شده و در مفصل فرو می رود، و باعث قفل شدن زانو می گردد.
پارگی رباط صلیبی قدامی (ACL)
پارگی رباط صلیبی قدامی (ACL) باعث درد ، ناپایداری و قفل شدن زانو می گردد.
در پارگی ACL درجه 3 درمان های اولیه اثر گذار می باشند. اما ابتدا باید شدت درد را بررسی کرد تا بتوان دقیق تشخیص داد که نیاز به جراحی می باشد یا خیر.
شکستگی زانو
زمانی که رباط های متصل به زانو پاره شوند با افزایش فشار، مفصل از جای خود خارج می شود که باعث دررفتگی یا شکستن زانو می گردد. اگر این آسیب ها ناشی از تروما باشند، باید فورا بررسی شوند.
در مواردی که، علت شکستگی زانو ضربه مستقیم به زانو یا افتادن از ارتفاع باشد، با تغییر ظاهر زانو، درد، مشکل در صاف کردن ساق پا، کبودی و تورم به راحتی می توان دلیل صاف نشدن زانو را متوجه شد.
بورسیت
بورسیت یا التهاب بورس زانو، کیسه های حاوی مایع سینوویال در اطراف مفاصل هستند که مفصل را بالشتک کرده و باعث کاهش اصطکاک می شوند.
بیماری بورسیت بالای کاسه زانو را متورم و دردناک می کند. علل شایع در بروز بورسیت می تواند شامل: فعالیت های ورزشی، خون ریزی بورس ها، آسیب دیدگی پیش کشکک و کار هایی مانند باغبانی که نیاز به زانو زدن دارند، باشد.
تاندونیت
به التهاب بافت متصل کننده عضله به استخوان در زانو تاندونیت گفته می شود، که خم کردن زانو را دردناک می کند. التهاب در ورزشکارانی که ورزش های بسکتبال،تنیس، گلف و بولینگ را انجام می دهند شایع تر است.
آرتروز
آرتروز(RA) نوعی بیماری خود ایمنی می باشد، که سیستم ایمنی بدن خودش به بافت حمله می کند. نقرس و آرتریت روماتوئید (RA)، دو نوع متفاوت آرتریت (التهاب مفصل) هستند، که بر حرکات زانو تأثیر گذاشته و باعث درد و التهاب می شوند.
بیماری نقرس به دلیل تجمع اسید اوریک در بدن به وجود می آید، که رژیم غذایی و متابولیسم نقش مهمی در آن دارند. نقرس می تواند هر مفصلی از جمله زانو را درگیر کند، اما معمولا در شست پا ایجاد می شود.
تشخیص قفل شدن زانو
پزشک با معاینه و بررسی اتفاقات می تواند قفل شدن زانوی واقعی یا شبه قفل را تشخیص دهد.
معمولاً عکس برداری با اشعه ایکس از زانو، نشان می دهد که استخوان سست، شکسته یا مفصل متورم گردیده است.
اگر عکس برداری با اشعه ایکس دقیق نباشد، می توان از اسکن تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) استفاده کرد. MRI بافت های نرم را بهتر بررسی کرده و نشان می دهد که مشکلات غضروف، رباط یا تاندون وجود دارند یا خیر. معمولاً پارگی مینیسک در معاینه MRI مشخص می شود.
اگر فردی مشکوک به عفونت یا بیماری خودایمنی باشد، آزمایش های خونی زیر را برای او انجام می دهند:
- اندازه گیری پروتئین فعال C (CRP).
- تست نرخ رسوب گلبول قرمز (ESR).
- آزمایش فاکتور روماتوئید (RF).
انجام این آزمایش ها، به تشخیص دقیق علت صاف نشدن زانو کمک می کنند.
اگر نتوانم زانویم را صاف کنم باید به اورژانس مراجعه کنم؟
زمانی که حس کردید پاهایتان تحمل وزنتان را ندارند و درد شدید مشکوک به شکستگی دارید، به اورژانس مراجعه کنید. در غیر این صورت، برای معاینه و تشخیص به پزشک مراجعه نمایید.
درمان
روش های استانداردی برای هر دو حالت قفل شدن زانو، یعنی زانوی قفل شده و شبه قفل وجود دارد. نوع درمان به عوامل ایجاد آن و شدت بیماری بستگی دارد.
خوشبختانه اکثر افراد با روش درمانی مناسب می توانند به طور کامل بهبود پیدا کنند.
زانوی قفل شده واقعی
گاهی اوقات ممکن است پزشک، برای کاهش دردتان حین درمان، بی حس کننده موضعی به زانویتان تزریق کند.
غضروف یا مینیسک زانوی قفل شده معمولاً با جراحی آرتروسکوپی زانو برداشته می شود. در این جراحی یک برش کوچک ایجاد شده و از دوربین (آرتروسکوپ) برای دیدن داخل زانو استفاده می گردد تا جراح بتواند ناحیه آسیب دیده را ببیند.
زانوی شبه قفل شده
این حالت در زانو به صورت خودکار توسط بدن انجام می گردد. برای مدیریت این درد، درمان های محافظه کارانه زیر را پیشنهاد می کنیم:
- بسته های یخ
- استراحت
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی بدون نسخه (NSAIDs)
اگر موارد ذکر شده در بالا را انجام دادید و تاثیری نداشتند، تزریق یک بی حس کننده موضعی یا تزریق کورتیزون تا حدی درد را کاهش می دهد و می توانید مفصلتان را خم کنید.
به دلیل عوارض جانبی احتمالی، به ندرت داروهای مسکن برای کاهش درد قفل شدن زانو، تجویز می گردند. در صورت استفاده از داروها باید با احتیاط مصرف کنید.
خلاصه
ناتوانی در خم و راست کردن زانو می تواند به دلیل، قفل شدن واقعی زانو ( غضروف پاره شده زانو در مفصل فرو می‌رود) یا شبه قفل شدن زانو ( درد شدید زانو باعث واکنش دفاعی گردیده و مانع حرکت زانو می شود) باشد.
معاینه بدنی، بررسی تاریخچه پزشکی و آزمایش های تصویربرداری مانند اشعه ایکس یا ام آر آی معمولاً می توانند علت درد در زانو را مشخص نمایند.
اگر قفل شدن زانو به دلیل پارگی مینیسک باشد، جراحی آرتروسکوپی زانو انجام می شود. اگر قفل شدن زانو به دلیل درد باشد، پزشک یخ، استراحت و مسکن های بدون نسخه را تجویز می کند.
سخن پایانی
قفل شدن زانو را هرگز دست کم نگیرید. حتی اگر درد موقتی بود و به سرعت بدون درمان برطرف شد، باز هم آن را جدی گرفته و پیگیری کنید.
این قفل شدن زانو ممکن است ناشی از بیماری جدی تری باشد که نیاز به درمان دارد.
