رادیکولوپاتی یک اصطلاح پزشکی است که به درد و بیماری های مربوط به ریشه های عصب نخاعی دلالت دارد. اصطلاح پزشکی مرتبط با این بیماری، “Radicular” رادیکولار، به معنای “ریشه” است که به ریشه عصب نخاعی برمی گردد. تحت فشار قرار گرفتن ریشه عصب نخاعی یکی از علل شایع رادیکولوپاتی است.
فشار بر ریشه عصب نخاعی هنگامی به وقوع می پیوندد که ساختاری مانند دیسک بین مهره ای یا خار استخوانی که در اثر سایش و پارگی طولانی مدت به وجود می آیند؛ به فضایی که ریشه عصبی در آن قرار دارد نفوذ کنند. نفوذ به این فضا، به طور معمول، باعث تماس ساختار و ریشه عصبی با یکدیگر می شود که این تماس منجر به تحریک و بروز علائم دیگر از جمله درد می شود. علت های دیگر بروز رادیکولوپاتی می توانند مواردی مانند فتق دیسک، خار استخوان، عفونت، التهاب رگ و به صورت نادر تومور باشند.
فشرده شدن ریشه‌های عصب نخاعی می‌تواند در هر سطحی از مهره های C1-2 اتفاق بیفتد، این ناحیه مربوط به بالای گردن است و از مهره های S4-5، مربوط به ستون فقرات است. طبق گزارش ها، بیشترین نواحی آسیب دیده مربوط به L4-5 و L5-S1 در ناحیه کمر و C5-6 و C6-7 در ناحیه گردن رخ می دهند.
به رادیکولوپاتی که بر اثر تحریک ریشه های عصب نخاعی گردن اتفاق افتد، رادیکولوپاتی گردنی گفته می شود. همچنین، به رادیکولوپاتی که در ناحیه کمر اتفاق افتد، رادیکولوپاتی کمری گفته می شود.
موارد خطر ابتلا به رادیکولوپاتی
اگر تحرک زیادی ندارید و یا در طول روز زیاد رانندگی می کنید، احتمال خطر ابتلا به رادیکولوپاتی در شما افزایش می یابد. نشستن زیاد از حد منجر به فشار به دیسک های شما می شود. این فشارها ممکن است منجر به فتق و در پی آن تحریک ریشه های عصب نخاعی شود.
عوامل دیگری وجود دارند که می توانند منجر به افزایش خطر ابتلا به رادیکولوپاتی شوند که این عوامل عبارتند از:
- بروز رادیکولوپاتی در مردان بیشتر است.
- سرفه مزمن می تواند منجر به فشار بر عصب نخاعی شود.
- بارداری ممکن است منجر به رادیکولوپاتی شود.
- وزنه برداری معمولی و سیگار کشیدن می توانند احتمال خطر تحریک ریشه های عصب نخاعی را افزایش دهند.
علائم
بسته به علت فشرده شدن ریشه عصب نخاعی شما و همچنین محل آن، احتمال متفاوت بودن علائم رادیکولوپاتی وجود دارد. شایع‌ترین علائم گزارش شده، درد در ناحیه شانه و گردن، درد تیز در ناحیه سر، بی‌حسی، گزگز، ضعف، یا احساس شوک الکتریکی، درد و سوزن سوزن شدن در بازو یا پا (سیاتیک) را شامل می شوند. سایر علائم ممکن است اختلال در واکنش ها، محدودیت حرکتی، سفتی عضلات، ضعف در موارد رادیکولوپاتی گردنی و احساس درد شدید هنگام حرکت گردن به سمت عقب را در بر داشته باشند.
تشخیص
طبق تحقیقات انجام شده در سال 2011 که در مجله Hospital for Special Surgery انتشار یافت، تقریباً 75 درصد موارد ابتلا به رادیکولوپاتی را می توان تنها با پرسیدن چند سوال از بیمار تشخیص داد. بی حسی یا احساس درد و سوزن سوزن شدن در ماهیچه های یک اندام، که تحت کنترل عصب آسیب دیده است (درماتوم عصب نام دارد) می تواند از علائم رادیکولوپاتی باشد.
یکی دیگر از علائم رادیکولوپاتی می تواند ضعف در عضلات مخصوص یک اندام باشد. در این مورد، ناحیه ای که تحت کنترل عصب نخاعی خاص است، میوتوم نام دارد. میوتوم ها با عملکرد ماهیچه ها سروکار دارند، در حالی که درماتوم ها با احساس سروکار دارند.
بسیاری از پزشکان متخصص ممکن است به انجام یک معاینه عصبی اکتفا کنند. یا علاوه بر معاینه فیزیکی، انجام آزمایش های تشخیصی را نیز توصیه کنند. آزمایش‌هایی، نظیر MRI، می توانند یافته‌های حاصل از معاینه فیزیکی را تایید کنند؛ یا ناحیه ای را که احتمال دارد علائم از آنجا نشات گرفته باشند را تشخیص دهند. در هنگام معاینه فیزیکی، پزشک معمولاً احساس درد، قدرت عضلانی، واکنش ها یا از دست دادن احساس را در هر یک از درماتوم‌ها و میوتوم‌ها، مورد آزمایش قرار می دهد.
پزشک متخصص با تشخیص میوتوم ها و درماتوم های آسیب دیده، می تواند ریشه های عصب نخاعی آسیب دیده را تعیین کند. ممکن است معاینه فیزیکی، آزمایش هایی را در بر داشته باشد که منجر به بازتولید درد شوند تا پزشک بتواند علت آسیب ریشه عصبی را تعیین کند.
رادیکولیت
گاهی اوقات، برای شرح دقیق تر رادیکولوپاتی از اصطلاح “Radiculitis” “رادیکولیت” استفاده می شود. تفاوت این دو اصطلاح در این است که چه چیزی منجر به ایجاد رادیکولوپاتی می شود.
کلمه رادیکولیت به ریشه عصبی نخاعی گفته می شود که به جای تحریک یا فشرده شدن، دارای التهاب است. پسوند -itis به التهاب دلالت می کند. همچنین، پیشوند radicu- به ریشه عصب نخاعی دلالت می کند. بنابراین، رادیکولیت به معنای التهاب ریشه عصب نخاعی است. به طور کلی، رادیکولیت با بیشتر موارد رادیکولوپاتی متفاوت است زیرا رادیکولیت بر اثر فشار به وجود نمی آید.
محققان مقاله ای که در سال 2007 در نشریه Brain Research منتشر شد، می‌گویند: “اگرچه عوامل مکانیکی در بروز درد ناشی از فتق دیسک دخیل هستند، اما خود ماده دیسک که معمولاً با ریشه عصب نخاعی در تماس است، موجب التهاب می شود.” علاوه براین، آنها می گویند که هسته pulposus (ماده ژله مانند و نرم واقع در مرکز دیسک بین مهره ای که دیسک را قادر به جذب شوک می کند) منجر به ایجاد پاسخ التهابی می شود.
همچنین، محققان این مقاله اظهار می‌کنند که در برخی موارد، جراحی دیسک برای «تخلیه ریشه» هواره اثربخش نیست. و این احتمال را دربردارد که عنصر شیمیایی منجر به ایجاد درد و سایر علائم می شود.
درد رادیکولار چیست؟
یکی از نشانه های رادیکولوپاتی، درد رادیکولار است. درد ناشی از رادیکولار، دردی است که از ریشه عصب نخاعی یا بخشی از آن یا کل آن شروع و به اندام های انتهایی کشیده می شود. بیشتر افراد اصطلاحات درد رادیکولار و رادیکولوپاتی را هم معنی می دانند یا آنها را به اشتباه به کار می برند. البته، درد رادیکولار نشانه ای است که به شما هشدار می دهد که به احساس خود توجه کنید. از طرف دیگر، رادیکولوپاتی به صورت یک بیماری بروز می کند یعنی تغییراتی در جهت منفی در بدن شما اتفاق افتاده است.
رادیکولوپاتی منجر به ایجاد درد رادیکولار می شود. اما درد رادیکولار به تنهایی نشان دهنده علائم کامل رادیکولوپاتی نیست. رادیکولوپاتی علائمی نظیر ضعف، بی حسی، سوزش یا احساس شوک الکتریکی مانند سوزن سوزن شدن، سوزش دارد که تا اندام انتهایی کشیده می شود.
درمان غیر جراحی
آغاز روند درمان رادیکولوپاتی گردنی و کمری به صورت غیر تهاجمی انجام می شود. در واقع، بررسی های انجام شده نشان می دهند که 75٪ تا 90٪ از افرادی که مبتلا به رادیکولوپاتی گردنی هستند می توانند بدون جراحی بهبود یابند. اگرچه درمان‌های محافظه‌کارانه می‌توانند تهاجمی یا غیرتهاجمی باشند. استفاده از مجموعه‌ای از درمان‌های تهاجمی، که معمولاً شامل یک رویکرد درمانی چند شاخه ای است و نیازمند همکاری بیمار هستند، بهترین نتایج را به همراه دارند.
این درمان ها می توانند شامل داروهای ضد درد همراه با یک یا چند مورد از موارد زیر باشند:
- فیزیوتراپی می تواند در انعطاف و تقویت عضلات به شما کمک کند و منجر به ثبات بدن شما شود. علاوه براین، ممکن است در حین فیزیوتراپی در عضلات خود کشش را احساس کنید.
- بدون حرکت نگه داشتن مهره های گردنی با پوشیدن گردن بند طبی می تواند به نرم شدن بافت های اطراف مهره ها کمک کند.
- استفاده از بالش گردن برای رادیکولوپاتی گردن می تواند به شما در داشتن خواب شبانه خوب کمک کند.
- استفاده از داروهای تزریقی استروئیدی می تواند در کاهش درد و تورم کمک کند و موجب بهبودی شما شود.
درمان از طریق جراحی
اگر استفاده از یک روش غیرجراحی نتواند پس از گذشت 6 تا 12 هفته موجب کاهش درد شود، جراحی می تواند آخرین روش درمان باشد. انتخاب روش درمانی ممکن است به محل و نوع ریشه عصب نخاعی فشرده شده، تخصص جراح شما و داشتن سابقه ی عمل جراحی ستون فقرات، بستگی داشته باشد.
نوع جراحی هایی که پزشک جراح شما ممکن است در نظر بگیرد عبارتند از:
- دیسککتومی، متداول ترین روش جراحی رادیکولوپاتی ناشی از فتق دیسک است، که در آن از طریق جراحی، دیسک برداشته می شود.
- دیسککتومی با فیوژن که شامل اضافه کردن همجوشی ستون فقرات به دیسککتومی است. همجوشی می تواند منجر به بهبود ثبات ستون فقرات شود. استفاده از این روش ممکن است به پیوند استخوان نیاز داشته باشد.
- تعویض دیسک، این روش جراحی به ندرت استفاده می شود و نسبتاً جدید است. طرفداران این روش بر این باوراند که مزیت آن در مقایسه با دیسککتومی با فیوژن این است که موجب حفظ حرکت ستون فقرات می شود.
- در برخی موارد، هنگامی که تنها یک فتق دیسک جراحی می شود و مواد دیسک را خارج می کنند. در این حالت لامینوفورامینوتومی خلفی گردن انجام می شود.
مقاله ای که در سال 2018 در مجله Molecular Pain منتشر شد. چندین روش درمانی رادیکولوپاتی را با هم مقایسه کرده است. این مقاله نشان می دهد که جراحی، فیزیوتراپی و تزریق استروئید بیشترین تغییر در جهت بهبودی را در وضعیت درد به همراه دارد.
منبع:
