سردی دست و پا: علل و بهترین روش درمان

سردی دست و پا  یا احساس یخ زدگی در دست و پاها عارضه ­ای است که به دلیل عوامل مختلف مانند آنمی و فقر آهن، بیماری­های قلبی و عروقی، دیابت و سندرم رینود روی میدهد. پزشک برای تشخیص علت سردی دست و پا در افراد از آزمایشات خون کمک می­گیرد. برای درمان این مشکل علاوه بر مصرف داروهای تجویز شده، اصلاح و بهبود سبک زندگی و برطرف کردن کمبود ویتامین های ضروری نیز بسیار سودمند است. در ادامه در مورد علت ها و نحوه درمان سردی دست و پا و اینکه برای سردی دست و پا چی بخوریم، صحبت میکنیم.

درمان سردی دست و پا بوسیله سمپاتکتومی با امواج رادیویی

چه کاری می­توانیم برای سردی دست و پا انجام دهیم؟

بدن انسان طوری طراحی شده است که دمای خود را تنظیم می­نماید. وقتی بیرون سرد است، بدن شما مطمئن می‌شود که خون جاری به ماهیچه و اندام‌های حیاتی را حفظ می‌کند تا آن‌ها را گرم نگه دارد. این امر می‌تواند میزان جریان خون را به دست‌ها و پاهای شما تغییر دهد و باعث شود که سردی دست و پا را تجربه کنید. این طبیعی است. رگ‌های خونی، هنگام سرد شدن، در دست و پاهای شما منقبض می‌شوند (اسپاسم) تا از اتلاف گرما در شریان­های حیاتی و مهم شما جلوگیری شود.

برخی افراد هستند که بدون یک بیماری زمینه­ ای، دارای دست و پاهای سردتری هستند. این یک حالت و شرایط متداول است. زمانی که دست‌ها و پاهای شما به طور طبیعی سردتر از سایر نقاط بدن هستند، ممکن است فقط لازم باشد در هوای سرد احتیاط بیشتری بکنید تا از آن‌ها محافظت کنید.

اما اگر پاها و دستان شما دائماً سرد است و این حالت برای شما ناراحت کننده است و یا اگر علائم بیشتری مانند تغییر رنگ انگشتان را مشاهده می­کنید، کارهای بیشتری وجود دارد که می‌توانید انجام دهید.

در اینجا می­توانید پیرامون احساس سرما در دست و پا و آنچه می­توانید در درمان سردی دست و پا انجام دهید بیشتر بدانید.

اگر اغلب در مکان­های سرد حضور دارید

بعضی از افراد در محیط­های بسیار سرد کار می­کنند، زندگی می­کنند و یا بازی می­کنند. افرادی که در حوزه بسته­ بندی گوشت یا در سردخانه­ ها فعالیت می­کنند، پرسنل نظامی، کوهنوردان، شکارچیان، افراد فعال در حوزه سیم­ کشی هوایی و کارگران امداد و نجات از افرادی هستند که به لباس‌های محافظ خاص نیاز دارند تا آن‌ها را تا جای ممکن گرم نگه دارند.

بودن در یک محیط بسیار سرد، خطر سرمازدگی، آسیب‌های دائمی به دست‌ها و پاها و یخ زدگی دست و پا را به همراه دارد. به علاوه، این خطر وجود دارد که توانایی کار تجهیزات اضطراری با سرمای شدید مختل گردد.

منابع معتبر در حال بررسی این موضوع هستند که آیا کار کردن در یک محیط دائماً سرد به شما کمک می‌کند که به آن عادت کنید و از آسیب و صدمه جلوگیری کنید یا خیر. بنابر گفته مرکز بهداشت و ایمنی کار کانادا (CCOHS)، برخی افراد می‌توانند سرما را تحمل کنند. برای مثال، ماهیگیران می‌توانند با دستان برهنه در هوای بسیار سرد کار کنند.

این مرکز خاطر نشان کرده­است که زنان در معرض خطر بیشتری از آسیب سرما خوردگی قرار دارند، زیرا دست‌ها و پاهای آن‌ها سریع­تر سرد می شود.

راه‌هایی برای گرم کردن پاها و دست‌ها

مهم نیست که چه چیزی باعث سرمای دست و پاهای شما شده است، این مهم است که آن‌ها را براحتی گرم کنید. در اینجا راه‌هایی برای رفع سردی دست و پا ارائه می­شود:

• در انتخاب لباس­ها محتاط باشید: کلاه، دستکش، جوراب گرم و یک کت گرم در هوای سرد بپوشید. برای گرم نگه داشتن اندام­های حیاتی خود لایه لایه لباس بپوشید و لباس‌های تنگ نپوشید. برخی افراد روسری یا ژاکت­ های یقه اسکی را برای گرم نگه داشتن خود مفید می­دانند.
• به بچه‌ها کمک کنید بدانند چه کاری در زمان سرما باید انجام دهند: در مورد کودکان، اطمینان حاصل کنید که آنها لباس گرمی می‌پوشند و به آنها بگویید اگر احساس سرما می‌کنند، داخل خانه ‌شوند.
• جوراب و پاپوش بپوشید: اگر داخل خانه سرد است، یک ژاکت و جوراب گرم بپوشید.
• هر روز ورزش کنید: برای بهبود جریان خون هر روز ورزش کنید از جمله پیاده­روی.
• یک نرمش سریع انجام دهید: سعی کنید از حرکت پروانه برای حرکت دادن خون خود استفاده کنید. در حالی که نشسته هستید انگشتان پایتان را تکان دهید و با پاهای خود دایره‌ای بکشید. اگر عضلات سفت هستند، با هر انگشت حلقه­ هایی را در هوا بکشید. برای بهبود جریان خون، حلقه­ های گسترده­ای را در هوا با دست­ های خود ایجاد کنید. این کار به بهبود سردی دست و پا کمک می­کند.
• مرتب در فضای اطراف حرکت کنید: وقت بگذارید حداقل هر نیم ساعت از بلند شوید تا به حرکات کششی یا پیاده­ روی بپردازید.
• از پدهای گرم­ کننده برقی استفاده کنید: پدهای حرارتی الکتریکی در اندازه‌ها و سبک‌های مختلف ارائه شده است که می‌توانید برای قسمت‌های مختلف بدنتان از آنها استفاده کنید.
• برای پا، از یک پد گرمایشی در قسمت تحتانی کمر استفاده کنید: از پدهای گرمایشی در نواحی حساس بدن مانند کمر و پاهایتان در هنگام استراحتِ شب استفاده کنید. این کار می‌تواند به رگ‌های خونی شما کمک کند که باز شوند و خون بیشتری به پاهای شما وارد کنند و درنتیجه از یخ زدگی دست و پا جلوگیری می­شود.
• چیز گرمی را در دستانتان نگه دارید: یک نوشیدنی گرم را در دستتان داشته باشید تا سردی دست و پا را کاهش دهید.
• ماساژ سریع: دست‌ها و پاهای خود را تند و سریع ماساژ دهید.
• دستگاه­ های گرمایشی را در دسترس داشته باشید: هنگامی که در سرمای بیرون هستید و سردی دست و پا دارید از وسایل گرمایشی یکبار مصرف یا دارای قابلیت استفاده مجدد برای گرم کردن دست و پاهایتان استفاده کنید. فروشگاه­ های آنلاین این لوازم را به فروش می­رسانند.

نکات تخصصی در مورد گرم نگه داشتن دست­ ها و پاها

متخصصان برای گرم نگه داشتن دست و پا در فضاهای سرد مواردی را توصیه میکنند. این توصیه های ساده برای گرم شدن بدن در شرایط سرد مفید هستند:

• به جای دستکش ساده، دستکش یک انگشتی بپوشید. به این دلیل که این دستکش­ های بی پنجه انگشتان شما را کنار هم نگه می‌دارد و گرما را حفظ می‌کند و از یخ زدگی دست و پا جلوگیری میکند.
• با واکس پارافین دست و پاهای خود را مرطوب کنید. برای گرم کردن دست و پا و تسکین آرتروز از وان موم پارافین استفاده کنید. شما می­توانید یک کیت موم سازی خریداری کنید تا این کار در خانه انجام شود. پس از غوطه ور کردن دستان خود در پارافین ، یک کیسه پلاستیکی را در اطراف آنها قرار دهید تا گرما در آن حفظ شود، و سپس دستان خود را در حوله بپوشانید.
• از گرما به همراه رطوبت استفاده کنید. همچنین بسته­ های گرمای مرطوب برای رفع سردی دست و پا توصیه می­شود که می­توانید در مایکروویو گرم کنید. شما می‌توانید این پک­ها را از بازارهای تخصصی خریداری کنید. آن‌ها پر از لوبیا، برنج، یا سایر غلات هستند که گرمای مرطوب هنگام مایکروویو کردن آنها ایجاد می شود. گرمای مرطوب بهتر به بدن نفوذ می­کند.
• از تماس مستقیم با مواد و وسایل منجمد اجتناب کنید. در صورت ابتلا به سندرم رینود و یا سردی دست و پا از بخش­های فریزر در فروشگاه ها دوری کنید و اگر لازم است وارد فریزر شوید، از دستکش استفاده کنید.
• به درمان با بیوفیدبک توجه کنید. تکنیک دیگری که به طور موفقیت‌آمیز در درمان سردی دست و پا مورد استفاده قرار گرفته است، بیوفیدبک دما است. این کار از تصاویر ذهنی برای افزایش گردش خون استفاده می‌کند. شما به یک درمانگر نیاز دارید که این کار را انجام دهید. شما از تصاویر ذهنی استفاده می­کنید مانند اینکه دستان خود را در ماسه گرم حرکت می­دهید تا به افزایش درجه حرارت دست کمک کند.

در ادامه بیایید با دقت بیشتری به شرایط خاص سلامتی که ممکن است از علل سردی دست و پا باشد، نگاه کنیم. این موارد شامل سندروم رینود و شرایط دیگر است که می‌تواند بر گردش خون تاثیر بگذارد.

علل ایجاد سردی دست و پا

بسیاری از عوامل موجب سردی دست و پا می­شوند. بدن شما دارای یک پایه و واکنش طبیعی به دمای سرد است. شایع­ترین شرایط مرتبط با سلامتی که می­تواند باعث ایجاد سرما در اندام و سردی دست و پا شود، مربوط به گردش خون ضعیف یا آسیب عصبی در دست­ها یا پاها است. برخی از احتمالات درباره علت سردی دست و پا را در ادامه بررسی می­کنیم:

آنمی (کم خونی)

آنمی شرایطی است که تعداد گلبول­های قرمز خونِ سالم و دارای عملکرد مناسب نسبت به حالت طبیعی و نرمال کمتر است. این مشکل از کمبود آهن ناشی می­شود. وقتی کمبود آهن دارید، گلبول‌های قرمز شما ممکن است به اندازه کافی هموگلوبین (پروتئین پر از آهن) نداشته باشند تا اکسیژن را از ریه‌های شما به بقیه بدن منتقل کنند. در نتیجه موجب یخ زدگی دست و پا می­شود.

کاری که شما می‌توانید انجام دهید!

یک آزمایش خون می‌تواند مشخص کند که آیا خون شما دارای سطح پایینی از آهن است یا خیر. خوردن غذاهایی که سرشار از آهن هستند (مثل سبزیجات پر برگ مانند اسفناج) و مصرف مکمل‌های حاوی آهن می‌تواند به کاهش سردی دست و پا کمک کند.

بیماری­های شریانی

وقتی سرخرگ‌ها باریک و یا ناکارآمد هستند، جریان خون را به ساق پا و پاهایتان کاهش می‌دهد. انواع مختلفی از بیماری‌های قلبی وجود دارد.

1. بیماری عروق محیطی (PAD) که حدود یک سوم افراد بالای ۵۰ ساله و مبتلا به دیابت را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. به طور معمول، هنگامی که انباشته شدن پلاک روی دیواره‌ای رگ‌های خونی رخ می­دهد باعث آسیب به دیواره شریانی در اندام تحتانی می شود.
2. فشار خون اولیه که به شریان‌های ریه‌ها آسیب می‌رساند و اغلب موجب بروز سندرم رینود می­شود.

علائم بیماری عروق محیطی علاوه بر سردی دست و پا عبارتند از:

• زمانی که ورزش می‌کنید در پاهایتان احساس درد می‌کنید.
• بی‌حسی و یا احساس سوزن سوزن شدن در پاها
• زخم‌های روی ساق پا و پاها که بسیار کند بهبود می­یابند.

علائم فشار خون اولیه عبارتند از:

• دشواری تنفس
• خستگی
• سرگیجه

اگر این علائم را به همراه سردی دست و پا دارید، پزشک خود مراجعه کنید. درمان هر چه زودترِ بیماری شریانی می‌تواند منجر به نتیجه بهتری شود.

دیابت

• گردش خون ضعیف: گردش خون ضعیف نشانه‌ای از دیابت است، به ویژه در اندام­های تحتانی که می‌تواند موجب سردی دست و پا شود.
• بیماری‌های قلبی: دیابت همچنین ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی و باریک شدن شریان­ها (به دلیل آترواسکلروز) را افزایش می‌دهد که هر دو ممکن است منجر به سردی دست و پا شود.
• آسیب عصبی: آسیب عصبی (نوروپاتی محیطی) به ویژه در پاهای شما، یکی از عوارض جانبی دیابت است. این بیماری از میزان بالای قند خون در مدت‌زمان طولانی ناشی می‌شود. یکی از نشانه‌های اولیه احساس سوزن سوزن شدن در دست و پاها است.

کاری که شما می‌توانید انجام دهید!

مهم است که میزان قند خون خود را ثابت و تا جای ممکن نزدیک به حد نرمال نگه دارید. هم چنین اگر آسیب عصبی داشته­اید، پاهای خود را به دقت بررسی کنید تا زخم‌هایی را که ممکن است احساس نکنید، پیدا کنید، چرا که ممکن است عفونی شده باشند.

هیپوتیروئیدیسم (کم­کاری تیروئید)

کم ­کاری تیروئید شرایطی است که در آن تیروئید شما دارای فعالیت کمی است و هورمون‌های تیروئید کافی تولید نمی‌کند تا عملکرد متابولیک بدن شما به درستی انجام شود. این بیماری زنان را بیش از مردان تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و در سنین بالاتر از ۶۰ سال شایع­تر است.

احساس سرما در دست و پا، یکی از نشانه‌های کم­کاری تیروئید است. علائم دیگر عبارتند از خستگی، درد و سفتی مفاصل، خشکی پوست، ریزش مو، و افسردگی.

کاری که شما می‌توانید انجام دهید!

پزشک با آزمایش خون می­تواند تشخیص دهد که آیا شما کم ­کاری تیروئید دارید. درمان اصلی یک مکمل هورمونی ترکیبی است که روزانه مصرف می شود.

سندرم رینود

سندروم رینود که به بیماری یا عارضه رینود نیز مشهور است، شرایطی است که موجب می­شود انگشتان یا گاهی  سایر قسمت­های بدن احساس سرما یا بی­حسی کنند. این عارضه در نتیجه تنگ شدن شریان ­ها در دست یا پاها اتفاق می­افتد که باعث می شود خون از گردش خون طبیعی بازداشته شود و موجب سردی دست و پا می­شود.

سندرم رینود ممکن است باعث شود که رنگ انگشتان شما تغییر کند و سفید، آبی یا قرمز شود. زمانی که گردش خون شما به حالت عادی برگشت، دستان شما ممکن است دچار خارش، سوزن سوزن شدن، لرزش و تورم شود.

رینود در اثر دمای سرد یا استرس ایجاد می شود. دلیل معین و دقیق رینود کاملاً تشخیص داده نشده است. رینود به دو نوع اصلی تقسیم می شود. بیشتر افراد، مبتلا به رینود اولیه هستند که بیماری رینود نامیده می­شود.

هنگامی که یک شرایط پزشکی دیگر باعث بروز رینود می‌شود، به آن رینود ثانویه گفته می‌شود، که پدیده رینود نیز نامیده می‌شود.

آنچه شما می توانید انجام دهید!

درمان­ های رینود شامل داروهایی است که گردش خون را بهبود می­بخشد و رگ­های خونی شما را گسترش می­دهد و باز می­کند. اما بسیاری از افراد به هیچ درمانی احتیاج ندارند. برای برخی از افرادی که رینود شدید را تجربه می­کنند، صحبت با پزشک در مورد داروهایی مانند داروهای اختلال نعوظ و کرم موضعی نیتروگلیسیرین موضعی ممکن است مفید باشد.

سندرم رینود ناشی از سایر وضعیت­ ها

برخی از دلایل رینود ثانویه به قرار زیر است:

• اسکلرودرما: یک بیماری خود ایمنی که عموماً منجر به سخت شدن پوست می شود. این بیماری اغلب با رینود همراه است.
• لوپوس (لوپوس اریتماتوز سیستمیک): یکی بیماری خود ایمنی دیگر است که می­تواند باعث ایجاد رینود شود.
• سندرم تونل کارپال دست: این سندرم که به دلیل گرفتگی عصب مدیان بوجود می­آید باعث بی­حسی و ضعف در دست شما می­شود و غالباً با رینود همراه است.

کمبود ویتامین ب 12

کمبود ویتامین ب 12 می­تواند علائم نورولوژیکی از جمله احساس سردی دست و پا، بی­حسی یا سوزن سوزن شدن را به شما منتقل کند.

ویتامین ب 12 به طور طبیعی در گوشت و فرآورده های لبنی یافت می­شود و برای حفظ گلبول­های قرمز سالم بسیار حائز اهمیت  است. بدن ویتامین ب 12 تولید نمی­کند، بنابراین باید آن را از غذاهایی که می­خورید دریافت کنید.

علائم دیگر کمبود ویتامین ب 12 عبارتند از:

• خستگی
• مشکلات حرکتی و تعادل
• کم خونی
• رنگ پریدگی پوست
• تنگی نفس
• زخم­های دهان
• مشکلات شناختی

آنچه شما می توانید انجام دهید!

یک تست خون می‌تواند نشان‌دهنده کمبود ویتامین ب 12 باشد. درمان می‌تواند شامل گرفتن یک مکمل خوراکی، دریافت ویتامین ب 12 و تغییر رژیم غذایی شما باشد.

سیگار کشیدن

سیگار کشیدن باعث آسیب به رگ‌های خونی شما در سراسر بدن می‌شود که در نتیجه آن رگ­های خونی تنگ ­تر می­شوند و این امر می­تواند منجر به سردی دست و پا شود.

با گذشت زمان، سیگار کشیدن می‌تواند به رگ‌های خونی در قلب شما آسیب برساند و باعث می‌شود قلب شما برای پمپاژ خون از بدن دچار اختلال شود. این به خصوص روی قسمت تحتانی بدن و پاها تأثیر می­گذارد و منجر به سردی دست و پا می­شود.

کاری که شما می‌توانید انجام دهید!

برای ترک سیگار تلاش کنید. افراد متخصص حرفه‌ای، درمان‌ها و حتی برنامه‌هایی وجود دارند که می‌توانند به شما کمک کنند تا پیشرفت خود را کنترل و آنالیز کنید.

علل دیگری که در سردی دست و پا اثرگذار هستند

عوامل دیگری که ممکن است منجر به سردی دست و پا شوند شامل سن، سابقه خانوادگی و برخی از داروها هستند. به علاوه عوامل زیر نیز در یخ زدگی دست و پا مؤثر هستند:

• اگر عفونت باکتریایی یا ویروسی دارید و تب داشته باشید ممکن است سردی دست و پا را تجربه کنید.
• گاهی اوقات اضطراب می‌تواند موجب سردی دست و پا شود.
• یک منبع مطالعاتی در سال 2016، یک ارتباط قوی بین سوء هاضمه مزمن و سردی دست و پا را ثابت کرده است.
• یک منبع معتبر مطالعاتی در سال 2018 به بررسی رابطه بسیاری از شرایط مزمن و سردی دست و پا از جمله فشار خون بالا و فشار خون پایین و قاعدگی دردناک (دیسمنوره) پرداخت. این مطالعه همچنین تاثیرات فرهنگی بر روی نحوه تفکر مردم در مورد سردی دست و پا را در نظر گرفت.
• نوزادان و بزرگسالان مسن‌تر فاکتورهای ریسک اضافی برای سردی دست و پا دارند.

برای کودکان

نوزادان گرما بدن را  در دمای سرد زودتر از دست می‌دهند چرا که به نسبت وزنشان سطح پوست بدن آنها بیشتر است. آن‌ها ممکن است چربی زیادی در زیر پوست خود به عنوان عایق نداشته باشند. همچنین سیستم تنظیم دمای طبیعی بدن آن‌ها به طور کامل تکامل نیافته است.

برای بزرگسالان مسن‌تر

افراد سالمند توانایی تنظیم درجه‌حرارت بدن خود را از دست می‌دهند. رگ‌های خونی در اندام­های تحتانی به آسانی منقبض نمی‌شوند تا شریان­ها و اندام­های مرکزی را گرم نگه دارند.

متابولیسم بدن با افزایش سن کند می­شود و این امر می­تواند به سردی دست و پا کمک کند. افراد سالمند ممکن است به خاطر شرایط مزمن و داروها، مستعد ابتلا به سردی دست و پا و سایر اندام­ها باشند.

قرص و گیاهان دارویی برای سردی دست و پا

گیاهان دارویی در طب سنتی شامل:

• زنجبیل
• فلفل
• خردل
• ترب

از دم کرده گیاهانی مانند زالزالک-ژینکو-زنجفیل-بداغ- فاخره(کبابه چینی) را 3 بار در روز برای درمان سردی دست وپا استفاده کنید.

قرص و مکمل

• ویتامین ب۳ (اسید نیکوتینیک)
• منیزیم
• ویتامین C

درمان قطعی سردی دست و پا بوسیله سمپاتکتومی RF

زمانی که روش های دارو درمانی و تغییر در سبک زندگی برای شما موثر واقع نشد بهترین راهکار درمان از طریق سمپاتکتومی است که به ۲ روش انجام میشود.

1. جراحی سمپاتکتومی توراسیک: در این عمل با قطع زنجیره های عصبی بوسیله جراحی از گذر پالس های عصبی جلوگیری میشود. بعلت اینکه این عمل ریسک عوارض بسیار زیادی دارد معمولا بیماران آنرا بعنوان آخرین راهکار در نظر میگیرند.
2. سمپاتکتومی RF: در این روش سمپاتکتومی بوسیله امواج رادیویی و با استفاده از سوزن انجام میشود. این عمل بدون نیاز به بیهوشی و جراحی انجام میشود و بیمار چند ساعت بعد میتواند به منزل بازگردد. این روش نوین هیچکدام از عوارض جراحی سمپاتکتومی را ندارد. در ایران دکتر کامبیز باقرزادی تنها پزشکی است که سمپاتکتومی Rf را برای درمان تعریق زیاد و یخ زدگی دست و پا انجام میدهد و سوابق درخشانی در این امر دارد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر در تمام مدت روز سردی دست و پا دارید، فارغ از اینکه که هوای خارج از منزل یا دمای اطراف شما چقدر است، به پزشک خود مراجعه کنید. ممکن است یک بیماری یا بیماری­های اساسی زمینه­ای وجود داشته باشد که باید درمان شود.

اگر علائم دیگری دارید مانند اینکه رنگ انگشتان دست و پای شما تغییر می­کند، در تنفس مشکل دارید یا دست و پای شما درد می­کند لازم است به پزشک مراجعه کنید.

منبع:

cold hands and feet