استئوآرتریت (OA) رايج ترین نوع آرتروز میباشد و روماتیسم مفصلی (RA) ، یک نوع آرتریت نادر اما ناتوان کننده است. بیماری آرتروز بيشتر از بيماري آرتریت روماتوئید رخ میدهد.
اگرچه در هر دو بيماري واژه آرتریت آمده است و شباهت‌های خاصی دارند، اما این بیماریها، داراي تفاوت‌های قابل توجهی از هم هستند. آرتروز در اثر تخريب غضروف ایجاد میشود که به مفاصل آسیب می‌رسد. روماتیسم بیماری خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به بافت خودش در مفاصل حمله میکند.
در این محتوا به تفاوت بین بیماری آرتروز و روماتیسم مفصلی، علت هر كدام و نحوه تشخیص و درمان آنها توسط پزشك متخصص پرداخته شده است. همچنین عوامل خطر آرتروز مشخص شده است.
مقایسه‌های کلیدی بین آرتروز و روماتیسم مفصلی
آرتروز یک بیماری مفصل دژنراتیو است. اغلب به آن آرتریت سایشي يا آرتریت دژنراتیو نيز میگويند. این بیماری در اثر از بین رفتن غضروف رخ میدهد. زماني كه غضروف بین استخوانهای مفصل، تحليل میرود، استخوانها در تماس هم قرار میگیرند و مالش رخ میدهد که باعث درد زياد در ناحيه مفصل میشود. به طور کلی آرتروز در یک مفصل واحد اتفاق میافتد. اين بيماري پس از سن 65 سالگي بيشتر رخ میدهد.
بيماري روماتیسم کمتر شایع است و یک بیماری مزمن و التهابی خود ایمنی می باشد که عمدتاً پوشش مفصل زلاله‌اي هدف قرار می‌گیرد اما بر روی اندامهای کل بدن نیز تاثیر می‌گذارد. به طور کلی در اين بيماري چندین مفاصل درگیر میشوند.
شروع بیماری روماتیسم در افراد بین 30 تا 60 سال بیشتر شایع است. زنان دو تا سه برابر بیشتر از مردان در معرض ابتلا به این بیماری هستند و مردان در اواخر زندگی به آن مبتلا میشوند.
تفاوت روماتیسم و آرتروز در يگ نگاه
| كليات | آرتروز | روماتیسم مفصلی(آرتریت روماتوئید) |
| تشخيص در در امريكا | 32.5میلیون | 1.5 ميليون |
| طبقه بندی | دژنراتیو | خود ایمنی |
| اثرات | تحليل غضروف | آسیب پوشش مفصل |
| بروز یا ظهور علائم بیماری | تک مفصل | مفاصل چندگانه |
| شروع سن بيماري | بالای 65 | 60- 30 |
| تفاوت جنسیتی | فرقي نمي كند. | در زنان بیشتر رایج است. |
| عوامل خطر | سن، صدمه، استفاده بیش از حد، جنسیت، نژاد، وزن | ژنتیک و سابقه خانوادگی، عوامل سبک زندگی از جمله سیگار کشیدن و رژیم غذایی، قرار گرفتن در معرض محیطی، بیماری،عفونت |
| مفاصل تحت تاثیر قرار گرفته | زانو، لگن، دست، ستون فقرات | زانو، مچ دست، مچ پا، آرنج؛ بر سایر سیستم‌های بدن تاثیر می گذارد. |
| درمان | داروهای ضد درد غير استروئيدي، گرما، استراحت، فیزیوتراپی، طب جایگزین، جراحی امکان پذیر است. | داروهای DMARD، بیولوژیک، داروهای استروئیدی، داروهاي غير استروئيدي و مدیریت درد، کاهش وزن. جراحی امکان پذیر است. |
علائم بيماري روماتیسم و آرتروز
بيماري روماتیسم مفصلی و آرتروز علائم مشترکی دارند. با این وجود هر بیماری دارای علائم شاخص خودش است كه موجب تمايز اين دو بيماري از هم میشوند. علائم شایع آرتروز عبارتند از:
- درد در مفصل آسیب دیده پس از استفاده یا فعالیت مکرر
- سفتی صبحگاهی مفاصل که نیم ساعت یا کمتر طول میکشد.
- درد مفاصل که اغلب در اواخر روز بدتر میشود.
- تورم و سفت شدن مفصل آسیب دیده پس از عدم فعالیت طولانی مدت
- خار استخوان، هیپرتروفی استخوان (گره‌های هبردن و گره‌های بوچارد در دستها) و دامنه حرکتی محدود.
علائم روماتیسم مفصلی عبارتند از:
- درد مفاصل
- تورم یا ترشح مفاصل
- سفتی مفصل
- قرمزی و یا گرمی نزدیک مفصل
- محدوده حرکتی محدود
- سفتی صبحگاهی که بیش از یک ساعت طول میکشد.
- درگیری کوچک مفاصل دست و پا
- خستگی مفرط
- ندول‌های روماتوئید
- درگیری متقارن مفصل (به عنوان مثال هر دو زانو، نه فقط یک زانو)
- درگیری ریه، کلیه یا قلب
درد آرتروز به آرامی درد در مفصل شروع میشود و به تدریج علائم در طول ماه‌ها و سالها افزایش می‌یابد. روماتیسم با علائمی مانند خستگی، تب و ضعف شروع میشود. درد مفاصل در طی چند هفته یا چند ماه بدتر میشود.
برخی از علائم بيماري روماتیسم و آرتروز مشابه هم هستند اما آنها تفاوتهاي شاخصي دارند. به عنوان مثال در هر دو بیماری سفتی صبحگاهی وجود دارد. با این حال، در مورد بیماری آرتروز، مدت زمان سفتي صبحگاهي نسبت به روماتیسم كمتر است.
شباهت‌هایی بین علائم خطر برای آرتروز و روماتیسم مفصلی وجود دارد.
مفاصل مبتلا به آرتروز
از آنجایی که آرتروز با افزایش سن بیشتر اتفاق میافتد و در طول زمان پيشرفت مي كند، در نتيجه روی مفاصلی مانند زانو و لگن که در طول عمر استفاده می شوند، تأثیر می‌گذارد. همچنین مفاصلی را که آسیب دیده یا مستعد حرکات مکرر و استفاده بیش از حد مانند دستها و مچ دست را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهند.
از آنجایی که آرتروز یک بیماری دژنراتیو است، میتواند مفاصل دیگر را نیز با مرور زمان تحت تاثیر قرار میدهد. به عنوان مثال کمردرد به دلیل آرتروز، در كل مفاصل ستون فقرات اثرگذار است.
مفاصل تحت تاثیر روماتیسم مفصلی
بيماران در ابتدا متوجه روماتیسم در زانو می شوند، جایی که علائم در آن رایج است، اما روماتیسم مفاصل متعددی را در سراسر بدن تحت تاثیر قرار میدهد. مطالعه در سال 2022 روی 1458 نفر با تشخیص بیماریروماتیسم (که دو سوم آنها زن بودند) نشان داده است که علائم اغلب بر مفاصل مچ دست و مچ پا تأثیر می‌گذارد. با پیشرفت بیماری بر لگن و آرنج را نیز تحت تاثیر قرار میدهد.
از آنجایی که بیماری روماتیسم مفصلی یک اختلال خودایمنی است، سایر سیستم‌ها و اندامهاي بدن را نیز تحت تاثیر قرار میدهد، از جمله:
- عملکرد قلب
- عملکرد ریه
- دستگاه گوارش
سیستم عصبی، پوست و چشم نیز ممکن است تحت تاثیر بیماری روماتیسم قرار گيرند.
شباهت‌هایی بین عوامل خطر برای آرتروز و روماتیسم وجود دارد.
عوامل خطر
شباهت‌هایی بین عوامل خطر برای آرتروز و روماتیسم وجود دارد. برای مثال ژنتیک در بروز روماتیسم نقش دارد. همچنين ژنتیک در خطر ابتلا به آرتروز تاثیر می‌گذارد.
عوامل خطر اضافی برای بروز روماتیسم شامل موارد زیر است:
- عوامل سبک زندگی از جمله رژیم غذایی، وزن و سیگار. سیگار کشیدن به مدت بيست سال خطر ابتلا به بيماري روماتیسم مفصلی را دو برابر میکند.
- قرار گرفتن در معرض محیطی از جمله سموم، بیماریها و عفونت‌ها
- جنسیت، احتمال ابتلا به روماتیسم مفصلی سه برابر بیشتر در زنان رخ میدهد.
عوامل خطر اضافی برای بروز آرتروز شامل:
- سن، با سایش و پارگی در مفاصل
- سابقه آسیب یا استفاده بیش از حد از مفاصل آسیب دیده
- جنسیت (احتمالاً در زنان بیشتر است).
- چاقی و اضافه وزن
- نژاد (برخی از گروه‌های آسیایی نرخ پایین‌تری در اين بيماري دارند).
برخی از مشاغل و بيماريها مانند بیماری زمینه‌ای مانند دیابت باعث کشیدگی مفاصل یا آسیب‌های حرکتی مکرر میشوند و در ایجاد آرتروز نقش دارند.
علل
بيماري روماتیسم و آرتروز علل مختلفی دارند، نظريات براي هر دو بيماري هنوز تحت بررسی علمی هستند.
مدت‌ها تصور می‌شد که آرتروز فقط در اثر ساییدگی طبیعی یا اثرات پیری ایجاد میشود. در حال حاضر متخصصان پي برده‌اند که عوامل دیگری در خطر ابتلا به آرتروز نقش دارد كه شامل:
- آسیب مفصل
- استفاده مکرر از مفاصل یا فشار بر آن
- چاقي و اضافه وزن
- داشتن سابقه خانوادگی بيماري آرتروز
علاوه بر این، مشخص شده است که محتوای آب غضروف در ابتدا با آرتروز افزایش می‌یابد، سپس ترکیب پروتئین غضروف به تدریج تحلیل میرود. تصور میشود که دلیل اين عدم تعادل در توانایی بدن برای ترمیم و بازسازي غضروف در حال تحلیل است. تاکنون علت این عدم تعادل ناشناخته مانده است.
علل روماتیسم
علت روماتیسم مفصلی کمتر شناخته شده است. محققان سالها برای یافتن علت پاسخ غیرطبیعی ایمنی مرتبط با این بیماری تلاش کرده‌اند، اما هنوز علتي مشخصي براي آن پیدا نموده‌اند. تئوریهای رایج به استعداد ژنتیکی همراه با سایر محرکهای احتمالی مانند سیگار کشیدن یا چاقی اشاره میکند.
تشخیص
اگر علائم آرتریت دارید، با پزشک متخصص قرار ملاقات بگذارید. پزشكان به شما در تعیین اینکه آیا بيماري آرتروز داريد یا روماتیسم، کمک کنند.
فرآیندهای تشخیص آرتروز و روماتیسم تا حد زیادی با هم همپوشانی دارند. نتایج آزمایش، معاینه فیزیکی و سابقه پزشکی همه با هم برای تعیین تشخیص بيماري بررسي میشوند.
- عکس‌برداری با اشعه ایکس از مفاصل آسیب‌دیده، آسیب مفصلی مرتبط با آرتروز و روماتیسم را نشان میدهد.
- آرتروسنتز شامل برداشتن، تجزیه و تحلیل مایع مفصلی است. آرتروسنتز هر یک از این دو بیماری را ارزیابی می نماید و نتایج آن، نوع آرتریت را مشخص میکند.
- آزمایش خون نمی‌تواند آرتروز را به طور قطعی تشخیص دهد اما میتوان از آزمایش خون برای رد سایر بیماریها از جمله روماتیسم استفاده نمود.
آزمایش‌های معمول برای کمک به تشخیص یا رد کردن روماتیسم و همچنین سایر بیماریهای التهابی یا خودایمنی عبارتند از:
- فاکتور روماتوئید (RF)
- سرعت رسوب گلبولهای قرمز( ESR یا sed rate )
- تست Anti-CCP
- آنتی بادی ضد هسته‌ای (ANA)
- سطح پروتئین واکنشی C (CRP)
تشخیص صحيح و دقيق، برای یافتن درمانهای مناسب ضروری میباشد.
درمان‌ها
درمان‌ها براي بيماري روماتیسم مفصلی و آرتروز بسیار متفاوت است.
گزینه‌های درماني آرتروز
گزینه‌های درمانی برای آرتروز بر تسکین درد و بازگرداندن عملکرد مفصل آسیب دیده متمرکز است. داروهای متداول برای کاهش درد و التهاب عبارتند از:
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)
- مسکن‌ها (داروهای ضد درد)
سایر گزینه‌های درمانی:
- فیزیوتراپی برای تقویت و تثبیت مفصل
- کمربندهای طبی و زانوبند
- كمپرس گرم
- استراحت
- درمانهای جایگزین مانند ماساژ درمانی و طب سوزنی
گزینه‌های درمان بيماري روماتیسم مفصلی
درمان اوليه روماتیسم شامل داروهایی برای کاهش فعالیت سیستم ایمنی و التهاب است. پنج گروه از داروهایی که معمولا برای درمان روماتیسم تجويز میشوند عبارتند از:
- داروهای ضد روماتیسمی اصلاح کننده بیماری(DMARDs)، مانند متوترکسات
- کورتیکو استروئیدها، مانند پردنیزولون و هیدروکورتیزون
- مسکن‌ها (داروهای ضد درد)
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) نظير سلبرکس (سلکوکسیب) و ناپروکسن
- داروهای بیولوژیک نظير Enbrel ( اتانرسپت)،Remicade (اینفلیکسیماب)،Humira (ادالیموماب)، ریتوکسان (ریتوکسیماب)، اورنسیا (اباتاسپت)، توکلی زوماب، و مهارکننده‌های JAK
در هر دو بیماری، تزریق استروئید به التهاب و درد در مفاصل کمک میکند. مدیریت وزن بدن به کاهش فشار روی مفاصل در هر دو بیماری روماتیسم و آرتروز کمک می‌نماید. همچنین حفظ وزن بدن به کاهش التهاب در بیماریهای خود ایمنی مانند روماتیسم تاثیر می‌گذارد.
برای موارد شدید هر دو بیماری، آخرین راه حل جراحی مي‌باشد. جراحي شامل آرتروسکوپی، آرترودزیس (فیکس و ثابت کردن مفصل) و تعويض مفصل است.
جمع بندي
اگر چه بیماری روماتیسم و آرتروز علائم مشابهی دارند، اما دو بيماري متفاوت هستند. آرتروز ناشی از فرسودگی و تحليل غضروف مفاصل بوجود می آید. روماتیسم مفصلی بیماری خودایمنی است که در اين بيماري سیستم ایمنی به پوشش بافت‌های مفاصل حمله میکند.
علائم دو بيماري اگرچه مشابه هستند، اما تفاوتهایی بین روماتیسم و آرتروز وجود دارد. آرتروز با درد مفصل شروع میشود، در حالي كه شروع بيماري روماتیسم با علائم دیگری مانند خستگی و تب میباشد. همچنین ممکن است فردی هم آرتروز و هم روماتیسم داشته باشد که در اين صورت، نیاز به درمان همزمان هر دو بيماري است.
درمان آرتروز بر کاهش درد تمرکز دارد. درمان بیماری روماتیسم مفصلی شامل چندین داروی مختلف برای خودایمنی بدن است. پزشک با بررسي علائم بيمار، نوع بيماري را تشخیص میدهد و در مورد گزینه‌های درمانی بیمار را مطلع می‌نماید.
