زانو درد: علل، علائم و روش های درمان

زانو درد (knee pain) یک بیماری بسیار شایع است و می تواند موجب ناتوانی فرد شود. موارد بسیاری می توانند باعث درد در زانوی شما شوند از جمله شرایط پزشکی، تروما و صدمات ناشی از فشار بیش از حد به مفصل. کلید درمان این بیماری این است که بفهمید چه چیزی باعث درد در زانو می شود. پس از دریافت علت، پزشک می‌تواند برنامه درمانی مناسب را برای بیمار تجویز کند. در این مقاله، در مورد علل زانو درد، نحوه تشخیص آنها و گزینه های درمانی موجود، مطالب مهمی خواهید آموخت. پس با ما همراه باشید.

شایع ترین علل زانو درد

زانو درد دلایل مختلفی دارد که مربوط به ساختار آن است. زانو دارای یک ساختار پیچیده است که از سه استخوان تشکیل شده:

• انتهای استخوان ران (فمور)
• ابتدای استخوان ساق پا (تیبیا)
• کشکک زانو (پاتلا)

این استخوان ها توسط رباط ها و تاندون های قوی به هم متصل شده اند. غضروف زیر کشکک زانو نیز به عنوان بالشتک و تثبیت کننده عمل می کند. هر گونه آسیب یا بیماری در این ساختارها می تواند منجر به درد زانو شود. علل شایع درد زانو عبارتند از:

• آرتروز
• آسیب رباط
• پارگی مینیسک
• التهاب یا پارگی تاندون کشکک زانو
• سندرم درد پاتلوفمورال
• کیست بیکر
• التهاب بورس پیش کشکک
• سندرم نوار ایلیوتیبیال

آرتروز زانو

آرتروز انواع مختلفی دارد که می تواند بر مفصل زانو تأثیر گذاشته و باعث ایجاد درد، التهاب و ناتوانی در سطوح مختلف شود. برخی از انواع رایج آن عبارتند از:

• استئوآرتریت (OA):  به دلیل “ساییدگی و پارگی” غضروف ایجاد می شود؛ در افراد بالای ۵۰ سال شایع‌تر بوده و ممکن است به عنوان یک درد شدید هنگام حرکت، شروع شود.
• آرتریت روماتوئید (RA):  یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به مفاصل حمله می کند؛ باعث درد، تورم، قرمزی و گرما شده و درد با فعالیت روزانه بهبود می یابد.
• نقرس: سطوح بالای اسید اوریک، کریستال های ریزی را در داخل مفصل ایجاد می کند که بر زانو، لگن، انگشتان و به ویژه انگشت شست پا تأثیر می گذارد.
• آرتروز پس از ضربه: آسیب به زانو ممکن است باعث ناپایداری یا سایش و پارگی بیش از حد زانو گردد.

آسیب های رباط زانو

شما چهار رباط اصلی در زانو دارید:

• رباط جانبی داخلی (MCL):  این رباط از داخل زانو به سمت بالا وجود دارد.
• رباط جانبی خارجی (LCL): این نوع رباط نیز در سمت خارجی زانو وجود دارد.
• رباط صلیبی قدامی (ACL): این رباط به صورت مورب از داخل مفصل زانو و جلوی PCL عبور می کند.
• رباط صلیبی خلفی (PCL): این نوع رباط نیز  به صورت مورب از داخل مفصل زانو و پشت ACL عبور می کند.

همه این رباط ها، استخوان ران (فمور) شما را به استخوان ساق پا (تیبیا) متصل می کنند.

آسیب های رباط زانو به طور خلاصه:

رباط	علت آسیب	نوع احساس درد
MCL	ضربه مستقیم به قسمت خارجی زانو	درد در داخل زانو، احساس سستی، مشکل در تحمل وزن
LCL	ضربه مستقیم به قسمت داخلی زانو	درد در خارج زانو، احساس سستی، مشکل در تحمل وزن
ACL	ضربه مستقیم، تغییر جهت سریع هنگام دویدن، پریدن نامناسب	احساس خالی شدن زانو، صدای “تق”، مشکل در راه رفتن
PCL	وارد شدن نیروی شدید (مانند تصادف ماشین)	درد در پشت زانو به همراه ناپایداری

توجه:  آسیب دیدگی ACL شایع ترین نوع آسیب رباط زانو است. آسیب دیدگی PCL به نسبت بسیار کمتر اتفاق می افتد.

پارگی غضروف زانو (مینیسک)

مینیسک ها تکه های محکم غضروف به شکل C هستند. دو تا از آنها در هر زانو وجود دارند و به عنوان ضربه گیر عمل می کنند. پارگی مینیسک زانو یکی از دلایل شایع درد زانو است. هنگامی که مینیسک پاره می شود، ممکن است صدای “تق” بشنوید. این صدا ممکن است با علائم دیگری همراه باشد که شامل موارد زیر هستند:

• سفتی
• تورم
• کلیک کردن
• قفل شدن
• گیر کردن

در سنین جوانی، به احتمال زیاد ناشی از آسیب ورزشی است. با افزایش سن، ضعف ناشی از بالا رفتن سن، مینیسک ها را مستعد پاره شدن می کند.

التهاب و پارگی تاندون کشکک زانو

تاندون کشکک زانو، تاندونی است که کشکک را به بالای استخوان ساق پا متصل می کند و می تواند دچار التهاب گردد. این عارضه بیشتر در ورزشکارانی که زیاد می دوند و می پرند، دیده می شود. اغلب به صورت یک درد دائمی و مبهم توصیف شده که با فعالیت، شدیدتر می گردد. در برخی موارد، تاندون ضعیف کشکک زانو ممکن است پاره شود. پارگی تاندون کشکک زانو باعث ایجاد موارد زیر می شود:

• درد شدید
• تورم روی زانو
• احساس پارگی یا “تق”
• در صورت پارگی شدید، ممکن است فرورفتگی در قسمت پایین کشکک زانو مشاهده کنید. زانو هنگام راه رفتن ممکن است خالی شود.

سندرم درد پاتلوفمورال(PFPS)

سندرم درد پاتلوفمورال در نوجوانان و جوانان شایع تر است. این بیماری معمولاً ناشی از فعالیت های شدیدی است که فشار زیادی به زانو وارد می کند، مانند:

• دویدن
• چمباتمه زدن
• بالا رفتن از پله ها

ناهنجاری های ترازبندی زانو نیز می تواند باعث این بیماری شود. همچنین غضروفی که فرسوده شده و نرم شده است نیز می تواند از علت های این بیماری باشد. این بیماری کندرومالاسی پاتلا نامیده می شود. سندرم درد پاتلوفمورال باعث ایجاد درد مبهم و تیر کشنده زیر کشکک زانو می گردد. درد با خم شدن مکرر زانو یا بعد از نشستن طولانی مدت بدتر می شود. ممکن است هنگام بالا رفتن از پله ها یا ایستادن، صدای تق تق  نیز شنیده شود. تورم و قفل شدن زانو در این سندرم نادر است.

دیگر علل شایع درد زانو

برخی دیگر از علل شایع درد زانو عبارتند از:

• کیست بیکر:  تورمی در پشت مفصل زانو ممکن است به دلیل پارگی مینیسک باشد. این حالت  می تواند باعث درد تیر کشنده، سفتی و برآمدگی قابل مشاهده در زانو گردد که با فعالیت بدتر می شود.
• التهاب بورس پیش کشکک:  التهاب بورس پیش کشکک (کیسه پر از مایع روی کشکک زانو) ممکن است باعث درد خفیف شود. این حالت می تواند در اثر زانو زدن زیاد (به عنوان مثال، باغبانی، فرش انداختن) ایجاد شود.
• سندرم نوار ایلیوتیبیال (ITBS):  تورم نوار ایلیوتیبیال (الیاف ضخیم در خارج ران) اغلب ناشی از استفاده بیش از حد از زانو است که  باعث درد تیر کشنده و سوزش در خارج از مفصل زانو می شود.

علل کمتر شایع درد زانو

علل کمتر شایع درد زانو شامل برخی آسیب دیدگی ها می شود. این  آسیب ها عبارتند از:

• دررفتگی کشکک زانو:  دلایل آن ضربات شدید به زانو یا پیچ خوردگی است. درد شدید در جلوی زانو به همراه لق زدن، لغزش یا گیر کردن در هنگام حرکت از دیگر علائم آن می­باشد.
• شکستگی کشکک زانو:  دلایل آن ضربه مستقیم یا افتادن روی زانو است.  درد، مشکل در راست کردن پا، کبودی و تورم می تواند در اثر این بیماری رخ دهد.  گاهی اوقات تغییر شکل در زانو نیز مشاهده می شود.

• سندرم چین خورده زانو (پلیکا):  تحریک غشاء سینوویال (پوشش داخلی مفصل) موجب این بیماری میشود که علائم آن  درد در وسط و جلوی زانو است. بی تحرکی یا چمباتمه زدن، دویدن یا زانو زدن، موجب بدتر شدن شرایط می گردد.  ممکن است با خم شدن زانو صدای «تق» نیز شنیده شود.
• بیماری اوزگود-شلاتر:  این بیماری بعد از جهش های رشدی در کودکان بین 9 تا 14 سال رخ می دهد که علامت آن  درد در جلوی زانو است. اسم بیماری با استراحت بهبود می یابد و با فعالیت هایی مانند دویدن و پریدن بدتر می شود.
• کندرواپیتلیوز جداکننده:  در کودکان، کمبود خون رسانی باعث ضعیف شدن استخوان و غضروف می شود. در این حالت زانو ممکن است از استخوان زیرین جدا شود که این امر می تواند  باعث درد هنگام فعالیت گردد.
• عفونت مفصل زانو: این بیماری  باعث درد شدید، تورم، گرما، درد هنگام حرکت و تب می شود و  ممکن است در اثر عفونت باکتریایی در جریان خون ایجاد گردد.
• تومور استخوانی: این بیماری به ندرت علت درد زانو است و علائم آن شامل تب، کاهش وزن ناخواسته و دردی است که در شب بدتر می شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

تمام دردهای زانو نیاز به مراقبت پزشکی ندارند، اما به تعویق انداختن درمان در صورت نیاز می تواند منجر به درد و ناتوانی بیشتر شود. علائمی که باید به آنها توجه کنید عبارتند از:

• درد مداوم به مدت بیش از 48 ساعت
• التهاب بیش از 48 ساعت
• محدودیت دامنه حرکتی
• ناپایداری
• علائم عفونت (تب، قرمزی و گرما در اطراف مفصل)

آسیب زانوی شما نیاز به مراقبت فوری دارد، اگر:

• مفصل تغییر شکل داده است.
• آسیب دیدگی صدای ترکیدن یا ساییدن ایجاد کرده است.
• نمی توانید روی آن وزن بیاندازید.
• درد شدید است.
• التهاب یا تورم ناگهانی دارید.

تشخیص زانو درد

برخی از دردهای زانو را می توان تنها با معاینه فیزیکی تشخیص داد. پزشک شما ممکن است از آزمایشات بیشتری برای تایید تشخیص و تجویز بهترین درمان ها استفاده کند.

شرح حال پزشکی

پزشک احتمالاً سؤالات زیادی در مورد درد می پرسد. این سوالات ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• محل: درد در یک طرف، جلو یا پشت زانو است؟
• زمان:  چه زمانی از روز درد شدیدتر است؟ کدام فعالیت ها باعث درد می شوند؟ درد چقدر طول می کشد؟
• علائم دیگر:  آیا تورم، تب یا لرز (نشانه عفونت)، درد در نواحی دیگر، خستگی یا کاهش وزن بدون دلیل وجود دارد؟

معاینه فیزیکی

معاینه فیزیکی کامل برای یافتن علت درد زانو مهم است.  پزشک موارد زیر را بررسی خواهد کرد:

• تورم:  آیا تورم وجود دارد و در صورت وجود، چه زمانی شروع شده است.
• دامنه حرکتی: از جمله صاف کردن، خم شدن و ایستادن.
• ثبات:  آسیب به رباط ها می تواند باعث احساس وارفتگی در زانو شود.
• قفل شدن:  قفل شدن زمانی است که نمی توانید زانو خود را خم یا صاف کنید. این مورد می تواند به دلایلی باشد که به طور فیزیکی حرکت را مسدود می کند.
• صداها: صداهای دردناک در زانو مانند ترکیدن، شکستن، ساییدن یا خرد شدن همه سرنخ هایی از علت هستند.
• کندرومالاسی می تواند هنگام قرار دادن دست روی کشکک زانو و خم کردن زانو باعث احساس سایش شود. 

تصویربرداری

پزشک برای تشخیص بهتر درد زانو ممکن است آزمایش های تصویربرداری را تجویز کند. این آزمایش ها به آنها اجازه می دهد ببینند چه اتفاقی در داخل زانو می افتد. تصویربرداری با رادیوگرافی انجام می شود.  تصاویر رادیوگرافی، استخوان ها و علائم آسیب بافت نرم، آرتروز یا مشکلات تراز را نشان می دهند.

تشخیص های افتراقی

تمام مشکلات زانو خود را به شکل درد زانو نشان نمی دهد. گاهی اوقات این درد ناشی از مشکلی در:

• کمر
• مفصل ساکروایلیاک (در قاعده ستون فقرات)
• لگن

است. این درد ها، درد ارجاعی نامیده می شوند. به عنوان مثال، اگر درد ارجاعی باشد، با فشار دادن زانو، دردی احساس نخواهید کرد.  همچنین تورم یا محدودیت دامنه حرکتی نیز نخواهید داشت.

روش های درمانی زانو درد

درمان درد زانو به علت درد بستگی دارد. برخی از درمان های این بیماری عبارت اند از:

راهکارهای مراقبت از خود: بسیاری از درمان های اولیه برای درد زانو ساده و قابل انجام در خانه هستند.

• استراحت:  اولین درمان برای اکثر علل شایع درد زانو، استراحت موقت است.
• یخ: استفاده از کیسه ژل سرد یا کیسه یخ می تواند به کاهش درد زانو کمک کند.
• استفاده از ابزار های کمکی:  بسته به تشخیص پزشک، ممکن است از بریس ها، آتل ها، باندها، تسمه ها یا گچ استفاده برای تسکین درد استفاده شود.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی برای تقریباً تمام شرایط ارتوپدی مورد استفاده قرار می گیرد.  یک فیزیوتراپ تمریناتی را برای موارد زیر تجویز می کند:

• افزایش قدرت
• بهبود تحرک
• بازگشت به سطح فعالیت قبل از آسیب

داروهای درد زانو

داروها اغلب برای کاهش درد زانو استفاده می شوند. گاهی اوقات نیز می توانند مشکل زمینه‌ای را درمان کنند.

• داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی به طور معمول برای درد زانو ناشی از آرتروز، بورسیت و تاندونیت استفاده می شود.
• تزریق: برای درد و تورم مداوم با وجود مراقبت از خود، ممکن است تزریق کورتیزون – یک ضد التهاب قوی – تجویز شود. این دارو به ویژه در برابر آرتروز زانو موثر است.
• داروهای دیگر:  داروهای دیگر ممکن است به تشخیص های خاص کمک کنند. این داروها شامل داروهای ضد روماتیسمی، آنتی بیوتیک ها برای عفونت ها یا استروئیدها برای نقرس می باشند.

درمان های تکمیلی و جایگزین

ممکن است از تعدادی از درمان های ذهن و بدن برای درمان درد زانو استفاده شود. این موارد عبارتند از:

• طب سوزنی
• یوگا
• تای چی

این موارد به ویژه برای آرتروز زانو شایع هستند. مکمل های گلوکزامین و کندرویتین که زمانی محبوب بودند، به دلیل عدم وجود شواهد علمی، امروزه برای آرتروز زانو مورد استفاده قرار نمی گیرند.

عمل جراحی

جراحی به طور کلی برای موارد خاص درد زانو استفاده می شود مانند:

• آسیب های رباط خاص یا دررفتگی زانو
• شکستگی های خاص زانو
• مفصل زانو عفونی که نیاز به تخلیه دارند
• برخی از موارد پیشرفته آرتروز زانو
• تعویض مفصل به دلیل RA یا سایر بیماری های دژنراتیو

درمان آرتروز با کمک سلول های بنیادی

روش های درمانی آرتروز که بر پایه سلول های بنیادی طراحی شده اند، به شکل قابل توجهی درد را کاهش داده و عملکرد فیزیکی بیماران، به ویژه مبتلایان به آرتروز زانو، را بهبود می بخشند. مطالعات مختلف صورت گرفته که در مجلات معتبری همچون Stem cells Translational Medicine به چاپ رسیده اند، نشان می دهند که سلول های بنیادی می توانند به شکل قابل توجهی درد، تورم و التهاب در مفاصل را از بین ببرند. به طور کلی تحقیقات نشان می دهد که درمان با کمک سلول های بنیادی، یک گزینه ایمن و موثر و جانشینی ایده آل برای روش های درمان سنتی آرتروز می تواند باشد.

در حال حاضر درمان آرتروز با سلول های بنیادی در کلینیک درد افتخار با بیشترین رضایت بیماران انجام میشود.

پیشگیری از زانو درد

شما می توانید چندین کار را برای جلوگیری از آسیب دیدگی زانو یا جلوگیری از بدتر شدن درد زانو انجام دهید. این موارد شامل:

• داشتن وزن مناسب

• تقویت و کشش عضلات چهارسر ران و همسترینگ
• تمرینات هوازی که بدون وارد کردن فشار به زانو، عضلات را تقویت می کند (مانند شنا، دوچرخه سواری)
• پوشیدن زانوبند در صورت زانو زدن زیاد در محل کار

مراجعه به یک پزشک بلافاصله پس از شروع زانو درد می تواند از تبدیل شدن آن به یک مشکل بزرگ جلوگیری کند. هنگامی که یک زانو آسیب ببیند، احتمال بیشتری وجود دارد که آسیب های دیگری نیز به وجود آید. بنابراین پیشگیری اهمیت بیشتری پیدا می کند. از پزشک خود بپرسید که چه کارهای دیگری می توانید برای محافظت از زانوی خود انجام دهید.

خلاصه

بسیاری از شرایط پزشکی و صدمات می توانند باعث زانو درد شوند. علل شایع عبارتند از آرتریت، پارگی رباط و مینیسک، تاندونیت، و سندرم درد کشکک رانی. دررفتگی، شکستگی و تومورهای استخوانی کمتر باعث بروز درد در زانو می گردد. زانو درد بر اساس شرح علائم و محرک ها، معاینه فیزیکی و احتمالاً مطالعات تصویربرداری تشخیص داده می شود. درمان این بیماری بستگی به علت آن دارد و شامل خودمراقبتی، داروها، فیزیوتراپی، جراحی و درمان‌های ذهن و بدن می باشد. شما می توانید با فعال ماندن، حفظ وزن مناسب و محافظت از مفاصل در برابر استفاده بیش از حد، از زانو درد پیشگیری کنید.

زانوهای شما برای تحرک مهم هستند. حتی ممکن است برای انجام کار خود یا شرکت در فعالیت هایی که از آنها لذت می برید به آنها وابسته باشید. درد زانو را هنگام شروع نادیده نگیرید. تشخیص و درمان سریع می تواند تفاوت زیادی در مدت زمان بهبودی ایجاد کند.

سوالات متداول