بیماری روماتیسم ناشی از التهاب مفاصل است که نه تنها بر مفاصل دست‌ها، مچ‌ها و زانوها تاثیر می‌گذارد بلکه بر مفاصل کل بدن نیز اثر خواهد گذاشت. در مراحل اولیه ابتلا به این بیماری، دست‌ها و سپس سایر بخش‌های بدن از جمله پوست، چشم‌ها، قلب و رگ‌های خونی آسیب می‌بیند. از علائم اصلی ابتلا به بیماری روماتیسم، التهاب مفاصل است که این التهاب غیر قابل درمان بوده و معمولا تشدید خواهد شد. این بیماری باعث ساییدگی استخوان و تغییر شکل مفصل می‌شود. تشخیص زودهنگام و درمان سریع بیماری روماتیسم اهمیت دارد زیرا احتمال می‌رود که به مفاصل و سایر بخش‌های بدن آسیب برسد.
در این مقاله ما علائم اولیه بیماری روماتیسم را بررسی خواهیم کرد که ممکن است افراد عوارض این بیماری را به دفعات تجربه کنند. مطالعه این مقاله به شما کمک خواهد کرد تا متوجه شوید که چگونه علائم بیماری تشدید می‌شود.
علائم اولیه روماتیسم
بیماری روماتیسم یکی از انواع بیماری‌های خود ایمنی است که در این بیماری سیستم ایمنی بدن اشتباها بافت‌های سالم را هدف قرار می‌دهد. پژوهشگران کاملا اطمینان ندارند که روند بیماری چطور آغاز می‌شود اما عوامل ژنتیکی، عوامل محیطی و سایر عوامل در ایجاد این روند تاثیرگذار هستند. نخستین نشانه ابتلا به بیماری روماتیسم بروز درد در مفاصل، انگشتان دست، مچ‌ها، انگشتان پا و قوزک پاها می‌باشد. افراد اغلب در سنین 50 – 20 سالگی به این بیماری مبتلا میشوند اما کودکان و سالمندان هم ممکن است به بیماری مذکور مبتلا شوند. علائم بیماری روماتیسم در مراحل اولیه شدیدتر خواهد بود.
به بیماری روماتیسم که پس از سن 60 سالگی بروز می‌کند بیماری آرتریت روماتوئید دیررس گفته می‌شود. ممکن است بیماری آرتریت روماتوئید دیررس خیلی شدید نباشد اما این بیماری بر مفاصل بزرگتر از جمله شانه‌های شما اثر می‌گذارد.
درد مفصل، ورم، حساس بودن به لمس، خشکی مفاصل، قرمز شدن و احساس گرما از علائم ابتلا به بیماری روماتیسم هستند که مفاصل را درگیر می‌کنند. بنابراین احتمال آسیب به عصب‌های بافت فیبروزی و بافت‌های همبند فیبری اطراف مفصل و بروز درد وجود دارد.
علائم و نشانه‌های اولیه بیماری روماتیسم کم کم بروز می‌کند. حتی تعدادی از این علائم، قبل از بروز درد مفصل و حساسیت به لمس مشهود هستند. این علائم عبارتند از:
- خستگی: احساس خستگی واکنش بدن نسبت به ورم مفاصل و ورم سایر بخش‌های بدن می‌باشد. اکثر افراد مبتلا به بیماری روماتیسم دچار خستگی میشوند که مقابله با آن کار دشواری است.
- مفاصل متورم: در هنگام عود کردن بیماری روماتیسم، مفاصل ورم می‌کنند زیرا پوشش مفصل غشای بند شامه‌ای ضخیم شده و میزان ترشح مایع مفصلی افزایش می‌یابد. در صورت بروز ورم مفاصل معمولا متوجه ورم خواهید شد. برای مثال ورم مفاصل بزرگتر بر حرکات بدن شما اثر می‌گذارد یا ورم انگشتان باعث می‌شود تا مفاصل در هنگام حرکت صدا کنند.
- بروز درد یا خشکی مفاصل در دو طرف بدن: معمولا بیماری روماتیسم بر دو طرف بدن اثر می‌گذارد اما ممکن است علائم بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده نشوند. بیماری روماتیسم که بر چندین مفصل نامتقارن تاثیر می‌گذارد بیماری آرتریت چند مفصلی نامیده می‌شود.
- کاهش وزن: اگر با وجود افزایش اشتها و فعالیت نمودن، متوجه کاهش وزن خود شده‌اید بهتر است موضوع را با کارشناس سلامت در میان بگذارید.
- احساس کسالت: تب از عوارض رایج این بیماری است. در صورتی که سیستم ایمنی علیه بافت‌های بدن تحریک شود فرد بیمار تب می‌کند. بروز تب مفاصل را تحریک می‌نماید و باعث بروز التهاب، درد و ورم می‌شود.
احساس خستگی از علائم اولیه ابتلا به بیماری روماتیسم است.
علائم پیشرفته روماتیسم مفصلی
بیماری روماتیسم چهار مرحله دارد و در صورت وخیم شدن بیماری، علائم ثانویه بروز می‌کنند. بروز ورم در مرحله دوم این بیماری رایج است. در مرحله سوم تغییر شکل مفاصل باعث بروز درد در عصب‌ها می‌شود. در مرحله چهارم مفاصل حرکت نمی‌کنند و آسیب می‌بینند. علائم ثانویه بیماری روماتیسم که احتمالا شما هم این علائم را احساس می‌کنید عبارتند از:
- کاهش محدوده حرکتی: در صورت وخیم شدن بیماری روماتیسم، حرکات محدود میشوند که این محدودیت ناشی از ورم و ضعف مفاصل است. محدودیت حرکتی مفاصل ممکن است بر تعادل، هماهنگی، کنترل و چالاکی فرد تاثیر بگذارد و احتمال می‌رود که به ناچار عضوی از بدن قطع گردد. ممکن است کودکان در مراحل اولیه ابتلا به این بیماری دچار قطع عضو شوند.
- خشک شدن شدید مفاصل: در بیماری روماتیسم خشک شدن مفاصل بخصوص در هنگام صبح رایج است. مدت زمان خشکی صبحگاهی مفاصل، نشانه‌ای از میزان التهاب مفاصل می‌باشد.
- تاثیر گذاشتن بر مفاصل بزرگتر: ممکن است علاوه بر انگشتان دست و پا در مفاصل بزرگتر مانند زانوها، قوزک پاها، مچ‌ها، بازوها، ران‌ها و شانه‌های خود نیز علائم ثانویه بیماری روماتیسم را احساس کنید.
- قرمز شدن: گاهی اوقات ممکن است پوست مفاصل ملتهب قرمز شود. قرمزی در اثر گشاد شدن مویرگ‌های پوست ملتهب به وجود می‌آید. اگر التهاب شدید نباشد قرمزی مفاصل برطرف خواهد شد. ممکن است در مراحل اولیه ابتلا به بیماری روماتیسم، بیشتر از یک مفصل آسیب ببیند اما احتمال دارد در بیماری روماتیسم چند مفصلی پیشرفته، چهار مفصل یا تعداد بیشتری از مفاصل آسیب ببینند. افراد مبتلا، احتمالا متوجه عوارض شدیدتر این بیماری خواهند شد. این عوارض عبارتند از:
- ندول‌های روماتوئید: بعضی از افراد مبتلا به روماتیسم ممکن است دچار توده‌های پوستی شوند که به این توده‌ها ندول‌های روماتوئید نیز گفته می‌شود. ممکن است این توده‌ها در هر ناحیه از پوست ظاهر شوند که این نواحی شامل آرنج‌ها، انگشتان و پاشنه‌ها می‌باشد. این توده‌ها به صورت ناگهانی روی پوست ظاهر شده و به تدریج بزرگ میشوند. ظاهر شدن ندول روماتوئید علامت وخیم شدن بیماری است.
- التهاب رگ‌های خونی: ممکن است بیماری روماتیسم باعث ملتهب شدن رگ‌های خونی شود. احتمالا این التهاب باعث ایجاد زخم‌های شبیه به خال روی پوست می‌گردد. اگر این التهاب بر عروق خونی اصلی اثر بگذارد احتمال آسیب به عصب وجود دارد. ممکن است آسیب به عصب بر بازوها و پاها تاثیر بگذارد یا به بافت‌های داخلی آسیب برسد.
- التهاب چشم: ممکن استدر صورت ابتلا به بیماری روماتیسم، التهاب بر بخش‌های مختلف چشم اثر بگذارد که این بخش‌ها شامل صلبیه و لایه خارجی آن می‌شود. لایه خارجی صلبیه پرده نازکی است که سفیدی چشم را می‌پوشاند. این التهاب ممکن است باعث قرمز شدن و بروز درد در چشم شود اما احتمال از دست دادن بینایی نیز وجود دارد.
- بیماری ریوی: افراد مبتلا به بیماری روماتیسم به احتمال زیاد دچار التهاب و زخم ریوی میشوند. همچنین ممکن است این بیماری باعث به وجود آمدن ندول در ریه شود.
بیماری ریوی بر اثر التهاب ریه‌ها بروز می‌کند و باعث مسدود شدن مجاری تنفسی می‌گردد که این انسداد در اثر التهاب دیواره‌های ریه به وجود می‌آید.
- سندروم تونل کارپال: اگر بیماری روماتیسم بر مچ‌ها تاثیر بگذارد احتمالا التهاب عصب میانی باعث منقبض شدن عصب دست‌ها و انگشت‌ها می‌شود.
- مشکلات قلبی: در صورت ابتلا به بیماری روماتیسم، التهاب بر قلب و رگ‌های خونی تاثیر می‌گذارد که احتمال ابتلا به بیماری قلبی را بیشتر می‌کند. بنابراین افراد مبتلا به این بیماری 50 درصد بیشتر از سایر افراد به بیماری قلبی دچار میشوند.
- کم خونی: بروز التهاب در مغز استخوان باعث کاهش تعداد گلبول‌های قرمز خون می‌شود. در صورت وخیم شدن بیماری روماتیسم، تعداد گلبول‌های قرمز به طرز قابل توجه کاهش یافته که منجر به کم خونی خواهد شد. کاهش چشمگیر تعداد گلبول‌های قرمز در اثر کم خونی ناشی از بیماری روماتیسم عادی است.
علائم بیماری روماتیسم به طور ناگهانی یا به طور تدریجی بروز می‌کنند؟
برای بیشتر بیماران مبتلا به بیماری رماتیسم، علائم ورم مفاصل در طی چندین سال به طور تدریجی بروز می‌کنند. با این حال این روند برای تعدادی از افراد مبتلا به این بیماری سریع‌تر پیش می‌رود. تعداد معدودی از افراد برای مدت محدودی به بیماری روماتیسم مبتلا میشوند و سپس بیماری آن‌ها بهبود می‌یابد که در این مدت بیماری بهتر شده یا علائمی ندارد.
درمان
اگر متوجه بروز علائم اولیه ابتلا به بیماری روماتیسم در دست‌ها یا ناحیه دیگری از بدن خود شدید هر چه سریع‌تر نزد کارشناس سلامت بروید. این افراد می‌توانند وضعیت را تشخیص دهند و روش‌های درمانی را توصیه کنند. در صورت لزوم پزشک عمومی، شما را به متخصص روماتوئید معرفی می‌کند که به این فرد روماتولوژیست می‌گویند.
تشخیص زودهنگام و درمان به موقع در کنترل بیماری روماتیسم مؤثر است و روند بهبودی را تسریع می‌بخشد که همین امر ریسک ابتلا به این بیماری را کاهش می‌دهد یا عوارض آن را به تاخیر می‌اندازد.
با اینکه برای مداوای بیماری‌های مختلف از روش‌های درمانی متفاوت استفاده خواهد شد اما لازم است که بیماری روماتیسم برای بقیه عمر تحت کنترل قرار گیرد. روش‌های درمان این بیماری عبارتند از:
- متوترکسات: متوترکسات معمولا به عنوان نخستین داروی ضد التهاب استفاده می‌شود. این دارو به شکل قرص و آمپول موجود می‌باشد. داروی مذکور در مراحل مختلف بیماری قابل استفاده است.
- استفاده از داروهای ضد روماتیسم: که این داروها شامل متوترکسات، هیدروکسی کلروکین و سولفاسالازین است.
- استفاده از داروی هومیرا (داروی ضد التهاب آدالیموماب)
- مصرف کورتیکواستروئیدها
ضمنا شما برای کنترل نمودن بیماری روماتیسم ممکن است شامل درمان های دیگری مانند:
فیزیوتراپی
رسیدگی به وضعیت سلامت
تغییر در سبک زندگی است مانند ترک سیگار
انجام جراحی برای درمان روماتیسم مانند آزادسازی تونل کارپال
با عمل کردن به برنامه درمانی، احتمال ابتلا به بیماری روماتیسم کاهش می‌یابد. ضمنا در صورت بروز علائم جدید موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید هرچند این علائم جزئی باشند.
مبارزه با روماتیسم
بیماری روماتیسم به طور کامل درمان نمی‌شود اما بهبود می‌یابد. کنار آمدن با بیماری به معنی بهبود کیفیت زندگی و جلوگیری از پیشرفت بیماری است. در صورت بروز علائم اولیه بیماری روماتیسم در دست‌ها یا بروز سایر علائم می‌توانید علاوه بر عمل کردن به برنامه درمانی به طور کامل این اقدامات را نیز انجام دهید.
- 150 دقیقه در هفته تمرین‌های استقامتی انجام دهید مثل پیاده‌روی یا شنا. از ورزش کردن نترسید اما مواظب باشید که آسیب نبینید.
- غذاهای سالم را در رژیم غذایی خود بگنجانید. مطمئن شوید که رژیم غذایی شما حاوی فیبر است زیرا فیبر در درمان التهاب مؤثر می‌باشد. از خوردن غذاهای سرخ شده، الکل، شکر تصفیه شده و سایر غذاهایی که سبب بروز التهاب میشوند بپرهیزید.
- در خانه تنوع ایجاد کنید مثلا کابینت‌ها را عوض کنید یا از لوازم نو در آشپزخانه استفاده نمایید.
- انرژی خود را ذخیره نموده و خوابیدن را در اولویت قرار دهید. کارها و ملاقات‌ها را به زمانی در روز موکول کنید که معمولا در آن موقع عملکرد خوبی دارید.
- گاهی اوقات برای درمان درد یا خشکی مفاصل از حرارت یا سرما کمک بگیرید.
- تمرین‌های تنفسی عمیق انجام دهید.
اگر مایل به عضویت در گروه‌های حمایتی هستید از کارشناس سلامت خود درباره شیوه‌های عضویت بپرسید.
خلاصه
مشخصه ابتلا به بیماری روماتیسم التهاب مفاصل است. این بیماری معمولا روی مفاصل دست‌ها، انگشتان، پاها و زانوها تاثیر می‌گذارد. علائم اولیه بیماری مذکور عبارتند از: بروز مشکلات مفصلی از قبیل درد، حساس بودن به لمس، ورم، احساس گرما، قرمز شدن و خشکی مفاصل.
علائم دیگر این بیماری شامل خستگی، احساس کسالت، کاهش محدوده حرکت مفاصل، بی حالی، کم خونی، تب خفیف، بروز علائم در دو طرف بدن و مفاصل آسیب دیده می‌باشد. بیماری روماتیسم به طور کامل مداوا نمی‌شود با این حال روش‌های درمانی متعددی برای این بیماری وجود دارد که درد را تسکین داده، از پیشرفت بیماری جلوگیری می‌نماید و احتمال آسیب به مفاصل و از کارافتادگی را کاهش می‌دهد. ضمنا تشخیص زودهنگام و درمان به موقع به منظور کاهش عوارض بیماری اهمیت دارد.
