درد پشت (خلفی) زانو تقریبا رایج است. درد پشت زانو دلایل زیادی دارد که این درد هنگام دراز کردن پا و یا به طور دائمی بروز می‌کند. مشکلات مربوط به تاندون‌ها، کیست‌ها، آسیب به رباط‌ها و مشکلات مربوط به عصب باعث بروز این درد میشوند.
دلایل بروز درد پشت زانو هنگام دراز کردن پا
کیست بیکر (کیست پوپلیته)
تشکیل کیست‌های بیکر تقریبا رایج است. این کیست‌ها به دلیل ورم مفاصل، تحلیل رفتن بافت مینیسک زانو یا پارگی رباط به وجود می‌آیند که در این صورت مایع اضافی بین مفصلی در مفصل زانو ترشح گردیده و در پشت زانو جمع خواهد شد. ممکن است این کیست‌ها به تدریج یا به سرعت بزرگ شوند و معمولا با علائم زیر همراه هستند.
- وجود توده سفت در پشت زانو
- بروز درد هنگام دراز کردن پا
- ورم زانو یا ساق پا
- سفت شدن مفصل پشت زانو
در صورت پاره شدن کیست‌های بیکر مایع درون آنها به بیرون تراوش می‌کند که منجر به لخته شدن خون در سیاهرگ‌های پا میشود.
کشیدگی یا پارگی تاندون
در اثر کشیدگی یا پارگی تاندون تعدادی از عضلات زانو هنگام دراز کردن پا، درد پشت زانو بروز می‌نماید. این عضلات عبارتند از:
- عضله پشت ساق پا: عضله پشت ساق پا عضله بزرگی است که به خم شدن زانو و حرکت پا کمک می‌کند.
- تاندون‌های پشت زانو: تاندون‌های پشت زانو ماهیچه‌های سه سر ران هستند که در پشت باسن قرار دارند و در خم کردن زانو و برآمدگی باسن نقش دارند.
- ماهیچه پشت زانو: این ماهیچه در پشت زانو قرار دارد که باعث میشود هنگام خم شدن، مفصل زانو قفل نگردد.
معمولا در حین انجام حرکات ورزشی یا سایر فعالیت‌های کششی تاندون‌های زانو کش می‌آیند یا پاره میشوند. کسانی که بسکتبال یا تنیس بازی می‌کنند و در حین دویدن به طور ناگهانی تغییر جهت می‌دهند بیشتر از سایر افراد دچار کشیدگی یا پارگی تاندون‌ها میشوند به خصوص اگر بدن آنها انعطاف پذیری کافی نداشته یا کاملا آماده انجام حرکات ورزشی نباشد. ضمنا انجام حرکات سریع یا حرکات پرشی باعث کشیدگی یا پارگی تاندون ماهیچه سه سر ران خواهد شد.
آسیب به رباط های زانو
چنانچه رباط صلیبی پسین و تعدادی دیگر از رباط‌ها که در کنار بخش بیرونی پشت زانو قرار دارند آسیب ببینند درد پشت زانو بروز می‌نماید. معمولا در اثر تصادف با اتومبیل یا ضربه ناگهانی به پا، رباط‌های زانو آسیب می‌بینند. ضمنا آسیب به این رباط‌ها در اغلب موارد منجر به درد پشت زانو، نداشتن تعادل و مشکل در راه رفتن میشود.
آسیب به عصب زانو
چنانچه عصب خارجی ساق پا آسیب ببیند درد پشت زانو بروز می‌نماید. این عصب یکی از عصب‌های پشت زانو محسوب می‌گردد. اگر به زانو ضربه وارد شود عصب آن آسیب می‌بیند که در اغلب موارد ضربه به زانو باعث آسیب دیدن چندین مفصل و چندین رباط خواهد شد. آسیب به عصب خارجی ساق پا منجر به مشکل در راه رفتن، مشکل در بالا آوردن پا، بی حسی یا احساس سوزش در بخش خارجی بالای پا، احساس ضعف در قوزک یا ماهیچه‌ها و همچنین بروز درد پشت زانو میشود.
پارگی مینیسک زانو
غضروف زانو غضروفی هلالی شکل است که به عنوان ضد ضربه عمل کرده و زانو را ثابت نگه می‌دارد. پارگی مینیسک منجر به بروز درد در قسمت داخلی یا خارجی زانو میشود که در این صورت پشت زانو نیز آسیب می‌بیند. بنابراین مینیسک داخلی زانو که به آن مینیسک شاخ خلفی می‌گویند به تدریج یا در اثر پیچ خوردن ناگهانی مفصل زانو پاره خواهد شد. در ضمن پارگی مینیسک سبب بروز درد، عدم تعادل هنگام راه رفتن، سفتی و ورم مفصل زانو، قفل شدن یا گرفتگی زانو و کاهش دامنه حرکتی می‌گردد.
لخته‌های خون
در موارد نادر لخته شدن خون یا ابتلا به ترومبوز سیاهرگی باعث بروز درد پشت زانو خواهد شد. کسانی که تحت هورمون درمانی هستند یا قرص‌های ضد بارداری استفاده می‌کنند، افراد مسن، افراد دارای اضافه وزن یا چاق، زنان باردار یا کسانی که اخیرا عمل جراحی انجام داده‌اند و افراد سیگاری بیشتر از سایر افراد در معرض ابتلا به ترومبوز سیاهرگی می‌باشند.
لخته شدن خون وضعیتی اضطراری است و علائم زیر را دارد.
- حساسیت به لمس یا بروز درد در پشت زانو یا ماهیچه ساق پا
- قرمز شدن پوست یا رنگ پریدگی
- ورم
- متورم شدن رگ‌ها
متاسفانه بسیاری از افراد هنگام لخته شدن خون هیچ علائمی ندارند. اگر احتمال می‌دهید که دچار لخته خون شده‌اید باید فورا توسط پزشک متخصص معاینه شوید.
نحوه درمان درد خفیف پشت زانو
در اکثر موارد درد پشت زانو بدون نیاز به عمل جراحی درمان میشود. اگر پزشک متخصص احتمال دهد که شما دچار دررفتگی جزئی عضله، پارگی مینیسک زانو، آسیب خفیف به رباط‌ها یا کیست بیکر شده‌اید پیشنهاد می‌کند که با احتیاط مصرف دارو را شروع کنید. درمان‌های خانگی رایج و غیر جراحی عبارتند از:
- استفاده از داروهای ضد انعقاد خون که خاصیت رقیق کنندگی دارند و از لخته شدن خون جلوگیری می‌کنند.
- گذاشتن یخ روی محل درد
- خودداری از انجام فعالیت‌های سنگین
- استفاده از داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب مانند ادویل یا موترین (ایبوپروفن) یا آلو (ناپروکسن)
- انجام فیزیوتراپی
- بستن آتل یا زانو بند
وسایل توانبخشی
اگر به خاطر درد زانو به سختی راه می‌روید، استفاده از وسایل زیر راه رفتن را برای شما راحت‌تر می‌کند.
- عصا
- ویلچر
- واکر
ضرورت مراجعه به پزشک متخصص برای درد پشت زانو
ممکن است در شرایط زیر ضرورت داشته باشد تا برای درد زانو نزد پزشک متخصص بروید.
- بعد از جراحت یا تصادف با اتومبیل
- اگر از عدم تعادل، مشکل در راه رفتن یا ضعف عضلات پا رنج می‌برید.
- اگر احتمال می‌دهید که به ترومبوز سیاهرگی مبتلا شده‌اید.
- اگر درد زانوی شما بدتر شده یا سایر درمان‌ها بی تاثیر است.
تماس با متخصص درد
احتیاط شرط عقل است. اگر نگران زانو درد خود هستید بهتر است با پزشک متخصص درد بگیرید.
تشخیص‌های احتمالی
معمولا پزشک متخصص درد در هنگام معاینه زانو از شما در خصوص منشأ درد و علائم مربوطه سوال می‌پرسد. ضمنا او ممکن است برای تشخیص منشأ درد از چند ابزار پزشکی استفاده کند. این ابزار عبارتند از:
- استفاده از نوار عصب و عضله به منظور بررسی عملکرد عصب‌های زانو
- انجام تصویربرداری رزونانس مغناطیسی(MRI) به منظور بررسی آسیب به رباط، تاندون یا غضروف زانو
- استفاده از اولتراسوند برای بررسی لخته خون یا تشکیل کیست‌های بیکر
- عکس برداری با اشعه ایکس به منظور بررسی آسیب به استخوان زانو
بررسی اولیه آناتومی زانو
مفصل زانو استخوان فمور ران، استخوان درشت نی و کشکک زانو را به هم متصل می‌نماید. یک کپسول مفصلی، غشاء زلاله‌ای، رباط صلیبی قدامی، رباط صلیبی خلفی، رباط داخلی و رباط خارجی زانو، مفصل زانو را احاطه کرده‌اند. به علاوه ماهیچه‌های چهارسر ران، ماهیچه پشت ساق پا، تاندون‌ها و ماهیچه پشت زانو به حرکت و تعادل زانو کمک می‌کنند.
بررسی سایر علت‌های بروز درد پشت زانو و روش‌های درمانی
در برخی موارد برای درمان درد پشت زانو انجام عمل جراحی ضرورت دارد. پارگی اکثر رباط‌های زانو و دررفتگی ماهیچه‌ها اغلب با عمل جراحی مداوا میشود. اگر سایر درمان‌ها برای پارگی مینیسک زانو تاثیرگذار نباشد باید برای برداشتن مینیسک عمل جراحی انجام داد.
در ضمن کیست‌های بیکر با عمل جراحی برداشته یا مداوا خواهند شد. با اینکه علت اصلی بروز این کیست‌ها مشخص نیست اما احتمال می‌رود که کیست‌های بیکر دوباره تشکیل شوند. در صورتی که داروهای ضد انعقاد خون تاثیرگذار نباشند به منظور جلوگیری از انتقال لخته خون به ریه‌ها باید در سیاهرگ‌های شما فیلتر وناکاوا قرار داده شود. به لخته شدن خون در ریه‌ها، آمبولی ریه می‌گویند.
زمان از سر گرفتن فعالیت‌های روزمره
زمان از سر گرفتن فعالیت‌های روزمره بسته به علت درد زانو متفاوت است. فعالیت‌های روزانه مانند پیاده روی، بالا رفتن از پله و انجام کارهای خانه فقط در صورتی امکان پذیر می‌باشد که درد زانو بدتر نشود. پس از انجام این کارها کم کم می‌توانید برنامه تمرین خود را دوباره از سر بگیرید.
این کارها را به آرامی انجام دهید و در هنگام بروز درد به زانوی خود فشار نیاورید. قبل از اینکه دوباره فعالیت‌های سنگین را شروع کنید لازم است با یک متخصص به تمرین بپردازید. احتمالا انجام زودهنگام فعالیت‌های سنگین شرایط شما را بدتر کرده و درد زانویتان را تشدید می‌نماید.
خلاصه
احتمالا درد پشت زانو به دلایل مختلفی بروز می‌نماید که وقتی پای خود را صاف می‌کنید این درد شدیدتر میشود. دلایل بروز درد پشت زانو عبارتند از: کشیدگی عضله، پارگی رباط‌ها، آسیب به عصب یا مینیسک زانو، تشکیل کیست‌های بیکر و لخته شدن خون. احتمالا بسیاری از این موارد با مصرف داروها، قرار دادن یخ روی محل درد و انجام فیزیوتراپی درمان میشوند. در بقیه موارد انجام عمل‌های جراحی برای تسکین درد ضرورت دارد. تشخیص علائم درد پشت زانو توسط پزشک متخصص اولین و مهم‌ترین مرحله درمان می‌باشد.
سؤالات متداول
