درد عصبی (نوروپاتی)، برخلاف دردهای معمولی، اغلب به درمانهای سنتی مانند مسکنهای ساده پاسخ نمیدهد. این نوع درد ناشی از آسیب یا اختلال در اعصاب است و به همین دلیل برای مدیریت مؤثر آن، به داروهای تخصصی و مسکنهای قوی نیاز داریم.
این مقاله به بررسی جامع انواع داروها و مسکنهای قوی میپردازد که برای تسکین دردهای شدید عصبی طراحی شدهاند. از داروهای تجویزی مانند ضدتشنجها و اپیوئیدها گرفته تا روشهای غیردارویی مانند بلوک عصبی، ما به شما کمک میکنیم تا گزینههای موجود را بهتر بشناسید و با مشورت پزشک، بهترین گزینه را برای شرایط خاص خود انتخاب کنید.
فهرست مطالب
نوروپاتی چیست؟

نوروپاتی (Neuropathy) به آسیب یا اختلال در عملکرد اعصاب گفته میشود که میتواند باعث درد و سایر حسهای غیرطبیعی مانند مورمور شدن، بیحسی، تیر کشیدن، احساس برقگرفتگی و ضعف شود.
اعصاب آسیبدیده بیش از حد فعال شده و بهجای اینکه فقط سیگنالهای درد را پردازش کنند، اغلب خودشان شروع به تولید سیگنالهای درد میکنند. به این نوع درد، درد عصبی یا درد نوروپاتیک گفته میشود. این درد میتواند اعصاب سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) را نیز درگیر کند، اما در اعصاب محیطی (اعصاب خارج از سیستم عصبی مرکزی) شایعتر است.
شرایط و بیماریهایی که شامل درد عصبی میشوند:
- نوروپاتی دیابتی
- نورالژی عصب سهقلو
- میگرن
- درد میوفاشیال
- فیبرومیالژیا
- نورالژی پس از هرپس (زونا)
- رادیکولوپاتی
- سندروم درد مرکزی
سایر شرایط و عواملی که میتوانند به درد عصبی منجر شوند:
- سرطان
- شیمیدرمانی
- سکته مغزی
- HIV و سایر عفونتها
- ضربه و جراحت
- قطع عضو
داروهای بدون نسخه دردهای عصبی
چندین داروی بدون نسخه (OTC) وجود دارد که میتوانند به تسکین درد عصبی کمک کنند. مگر اینکه درد شما بسیار شدید باشد، بهتر است ابتدا این داروها را امتحان کنید و سپس به پزشک یا ارائهدهنده مراقبتهای بهداشتی مراجعه کنید.

پمادها و کرمها
برخی از افراد مبتلا به درد عصبی با استفاده از مسکنهای موضعی که به شکل کرم، ژل یا پماد روی پوست استفاده میشوند، تسکین پیدا میکنند. این محصولات به صورت بدون نسخه یا با نسخه در دسترس هستند. یک مزیت بزرگ مسکنهای موضعی این است که آنها مستقیماً روی محل درد اثر میگذارند و میتوان آنها را بهطور ایمن با سایر داروها ترکیب کرد.
داروهای موضعی از طریق پوست جذب شده و وارد جریان خون میشوند. از آنجا که این داروها در مقادیر کمتری نسبت به قرصها جذب میشوند، معمولاً عوارض جانبی کمتری دارند. آنها از سیستم گوارش عبور نمیکنند، جایی که برخی از مسکنها میتوانند به آن آسیب برسانند.
انواع مختلفی از مسکنهای موضعی وجود دارد که هر کدام به روشی متفاوت عمل میکنند و برخی از آنها برای درمان درد عصبی مناسبتر هستند:
- بیحسکنندههای موضعی: این داروها بهطور موقت اعصاب را بیحس میکنند تا دیگر سیگنالهای درد را ارسال نکنند، که برای بسیاری از افراد مبتلا به درد عصبی مؤثر است. مثالها شامل لیدوکائین، بنزوکائین، تتراکائین و بوپیواکائین هستند.
- عوامل ضدحساسیت (Counter-irritants): این مواد با ایجاد حسهای جدید، برای مدت کوتاهی حواس اعصاب شما را از ارسال سیگنالهای درد پرت میکنند و اغلب در کاهش درد عصبی مؤثر هستند. این حسها ممکن است شامل سرما، گرما یا مورمور شدن باشند. مثالها شامل کپسایسین و متیل سالیسیلات هستند.
- NSAIDs موضعی: این داروها پس از جذب از طریق پوست، التهاب را کاهش میدهند و احتمال اثرگذاری آنها بر درد عصبی کمتر است، مگر اینکه درد ناشی از التهاب باشد. دیکلوفناک یک نمونه از آنهاست.
- محصولات منتول: این مواد حس خنکی ایجاد میکنند که بهطور موقت پایانههای عصبی را بیحس کرده و جریان خون را کاهش میدهد (مانند یک کیسه یخ)، که ممکن است برای دردهای مرتبط با التهاب بهتر از دردهای عصبی عمل کند. به عبارت “منتول” روی برچسب محصول دقت کنید.
بسیاری از محصولات موضعی، دو یا چند مورد از این مواد را ترکیب میکنند. به عنوان مثال، Icy Hot حاوی متیل سالیسیلات و منتول است، در حالی که Icy Hot با لیدوکائین حاوی لیدوکائین و منتول است.
هشدار: مسکنهای موضعی
استفاده نادرست از مسکنهای موضعی میتواند منجر به اُوردوز و حتی مرگ شود. هرگز اشکال خوراکی و موضعی یک داروی مشابه را با هم مصرف نکنید. محصولات موضعی را روی بخشهای بزرگی از بدن نمالید و محل استفاده از آنها را با باند یا پلاستیک نپوشانید، مگر اینکه پزشک به شما توصیه کرده باشد. این اقدامات میتوانند باعث جذب بیش از حد دارو توسط بدن شما شوند.
مسکنهای خوراکی
مسکن های خوراکی را میتوان بهصورت بدون نسخه خریداری کرد. این داروها دو نوع اصلی دارند: داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) و استامینوفن.
- داروهای NSAIDs: این داروها در درمان درد عصبی خیلی مؤثر نیستند، مگر اینکه التهاب نیز در بروز علائم نقش داشته باشد. این مسکنها اغلب بهعنوان یک مکمل در کنار سایر داروها برای مدیریت دردهای ناگهانی ناشی از نوروپاتی استفاده میشوند. گزینههای رایج شامل ایبوپروفن (مانند Advil و Motrin)، ناپروکسن (مانند Aleve) و آسپرین هستند.
- تیلنول (استامینوفن): استامینوفن با سایر مسکنها متفاوت است. این دارو با افزایش آستانه درد شما، یعنی نقطهای که یک حس دردناک تلقی میشود، کار میکند. استامینوفن اغلب در کنار سایر مسکنها استفاده میشود زیرا با آنها تداخل منفی ندارد، و این موضوع آن را به یک گزینه مناسب برای دردهای ناگهانی تبدیل میکند.
هشدار: مصرف دوگانه ممنوع!
مسمومیت کبدی ناشی از استامینوفن، یک خطر جدی در هنگام مصرف همزمان با داروهای مسکن مخدر (اپیوئید) است. این اتفاق میتواند به دلیل مصرف دوزهای بزرگتر (بهخاطر تحمل بدن به اپیوئید) یا ترکیب تصادفی این داروها با یکی از صدها محصول بدون نسخه حاوی استامینوفن رخ دهد.
مکملها
بعضی از افراد برای کمک به کنترل درد عصبی از مکملها استفاده میکنند، اما پژوهشها درباره اثربخشی آنها محدود است. همچنین، مکملها ممکن است با سایر داروهای شما تداخل داشته باشند، بنابراین حتماً قبل از مصرف آنها با پزشک خود مشورت کنید.
- ویتامین B: ویتامینهای B1، B6 و B12 میتوانند به سلامت سیستم عصبی کمک کنند. برخی از دردهای عصبی به کمبود ویتامین B12 مربوط میشوند، بنابراین مصرف مکمل یا غذاهای غنی از ویتامین B مانند گوشت، مرغ، ماهی، تخممرغ و لبنیات کمچرب میتواند مفید باشد.
- آلفا لیپوئیک اسید: این ماده یک آنتیاکسیدان است. برخی از افراد آن را برای تسکین درد عصبی، مورمور شدن و بیحسی مصرف میکنند. این آنتیاکسیدان در غذاهایی مانند گوشت قرمز، کلم بروکلی، کلم بروکسل و اسفناج نیز یافت میشود.
سایر مکملهای رایج:
- روغن ماهی: این روغن که خاصیت ضدالتهابی دارد و ممکن است به ترمیم آسیب عصبی کمک کند، به صورت مکمل یا در غذاهایی مانند ماهی سالمون، ماهی ماکرل، صدف، ماهی کولی یا ساردین یافت میشود.
- کورکومین: ماده فعال اصلی در زردچوبه، که دارای خواص ضدالتهابی و آنتیاکسیدانی است.
- استیل-ال-کارنیتین: یک آمینواسید است که بهطور طبیعی توسط بدن تولید میشود و برای تسکین درد عصبی نیز مصرف میگردد.
- ان-استیل سیستئین: شکل مصنوعی آمینواسید سیستئین، که ممکن است با رادیکالهای آزادی که میتوانند باعث التهاب شوند، مبارزه کند.
داروهای تجویزی برای دردهای عصبی
داروهای مسکن (Analgesics) درد را تسکین میدهند. از جمله درمانهای موضعی که توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) برای درمان نوروپاتی دیابتی تأیید شدهاند، میتوان به داروهایی مانند کوتنزا (کپسایسین) اشاره کرد.
مسکنهای کمکی داروهایی هستند که در اصل برای درمان بیماریهای دیگر ساخته شدهاند اما اتفاقاً روی برخی از انواع درد نیز تأثیر میگذارند. داروهای ضد تشنج و ضدافسردگی، از طریق تأثیری که بر سیستم عصبی میگذارند، میتوانند با حس درد عصبی مقابله کنند. سایر گزینههای تجویزی شامل NSAIDها با دوز بالا و مسکنهای مخدر (اپیوئید) هستند.

داروهای ضد تشنج
این داروها که به آنها داروهای ضد صرع نیز گفته میشود، اعصاب بیش از حد تحریکشده را آرام میکنند و مدتهاست که برای درمان درد نوروپاتیک استفاده میشوند. در حقیقت، صرع و درد عصبی از نظر مولکولی تغییرات مشابهی دارند که این موضوع میتواند دلیل اثربخشی این داروها بر هر دو بیماری را توضیح دهد.
همه داروهای این دسته به یک شیوه عمل نمیکنند و برخی از آنها برای درمان شرایط خاص، مؤثرتر هستند. برخی از این داروها برای درمان درد مورد تأیید FDA هستند، در حالی که برخی دیگر خارج از دستورالعمل رسمی (off-label) استفاده میشوند.
داروهای ضد تشنجی که معمولاً برای درمان درد عصبی تجویز میشوند، عبارتند از:
- گاباپنتین (Neurontin): مورد تأیید FDA برای نورالژی پس از زونا، و مورد استفاده خارج از دستورالعمل رسمی برای فیبرومیالژیا، نوروپاتی دیابتی و سایر دردهای عصبی.
- پرگابالین (Lyrica): مورد تأیید FDA برای نورالژی پس از زونا، نوروپاتی دیابتی، فیبرومیالژیا، درد ناشی از آسیب نخاعی و درد عصبی مرکزی.
- کاربامازپین (Tegretol): مورد تأیید FDA برای نورالژی عصب سهقلو، و مورد استفاده خارج از دستورالعمل رسمی برای نوروپاتی دیابتی و نورالژی پس از زونا.
- اکسکاربازپین (Trileptal): مورد استفاده خارج از دستورالعمل رسمی برای نورالژی عصب سهقلو و سایر دردهای عصبی.
- والپروات: مورد استفاده خارج از دستورالعمل رسمی برای نوروپاتی دیابتی.
هشدار: بدون مشورت با پزشک مصرف را قطع نکنید
هرگز مصرف داروهای ضد تشنج را بهطور ناگهانی قطع نکنید. شما باید تنها با مشورت ارائهدهنده مراقبتهای بهداشتی خود این داروها را قطع کنید. حتماً راهنمایی لازم را برای کاهش تدریجی دوز مصرفی دریافت کنید تا از علائم ناخوشایند ترک دارو مانند تغییر وضعیت روانی، بیقراری، تعریق بیش از حد و تشنج جلوگیری نمایید.
داروهای ضد افسردگی تریسایکلیک
داروهای ضد افسردگی تریسایکلیک با کند کردن فرایند بازجذب (reuptake)، مقدار سروتونین و نوراپینفرین در دسترس مغز را افزایش میدهند. آنها همچنین گیرندههای سایر انتقالدهندههای عصبی—از جمله استیل کولین و هیستامین—را مسدود میکنند، که باعث میشود این مواد نتوانند سیگنالها را از طریق سلولهای مغزی ارسال کنند. برای برخی افراد، این داروها میتوانند تعادل انتقالدهندههای عصبی را بهبود بخشند و عملکرد مغز را بهتر کنند، که بر خلق و خو و درد تأثیر میگذارد.
داروهای تریسایکلیک که برای درمان درد عصبی استفاده میشوند، عبارتند از:
- آمیتریپتیلین: مورد استفاده خارج از دستورالعمل رسمی برای نوروپاتی دیابتی، نورالژی پس از زونا، میگرن و فیبرومیالژیا.
- نورتریپتیلین (Pamelor): مورد استفاده خارج از دستورالعمل رسمی برای نورالژی پس از زونا و نوروپاتی دیابتی.
- دزیپرامین (Norpramin): مورد استفاده خارج از دستورالعمل رسمی برای نورالژی پس از زونا و نوروپاتی دیابتی.
همانند داروهای ضد تشنج، مصرف داروهای ضد افسردگی را نیز باید بهتدریج کاهش داد و بهطور ناگهانی قطع نکرد. ارائهدهنده مراقبتهای بهداشتی شما میتواند در مورد نحوه صحیح کاهش دوز این داروها به شما راهنمایی کند.
SNRIs
مهارکنندههای بازجذب سروتونین-نوراپینفرین (SNRIs) سرعت بازجذب این دو انتقالدهنده عصبی را کاهش میدهند. این دسته شامل تنها داروهای ضد افسردگی است که برای درمان درد مورد تأیید FDA قرار گرفتهاند.
- دولوکستین (Cymbalta): مورد تأیید FDA برای فیبرومیالژیا و نوروپاتی دیابتی.
- میلناسیپران (Savella): مورد تأیید FDA برای فیبرومیالژیا.
- ونلافاکسین: مورد استفاده خارج از دستورالعمل رسمی برای فیبرومیالژیا، نوروپاتی دیابتی و میگرن.
نکتهای درباره ساولا
این دارو یک SNRI است و در بسیاری از کشورها بهعنوان یک داروی ضد افسردگی به بازار عرضه میشود. با این حال، در آمریکا تنها برای فیبرومیالژیا تأیید شده است، نه افسردگی، به همین دلیل بهعنوان یک داروی ضد افسردگی در نظر گرفته نمیشود.
SSRIs
مهارکنندههای انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) بهطور خاص بازجذب سروتونین را کند میکنند و باعث میشوند سروتونین بیشتری در دسترس باقی بماند. از آنجا که سروتونین نقش کلیدی در سیگنالهای درد دارد، این داروها میتوانند در درمان نوروپاتی مفید باشند.
SSRIs معمولاً عوارض جانبی ناخوشایند کمتری نسبت به تریسایکلیکها دارند. با این حال، مطالعات نشان میدهند که تأثیر آنها بر درد عصبی نسبتاً کم است، به همین دلیل بهاندازه داروهای تریسایکلیک و SNRI استفاده نمیشوند.
SSRIs که گاهی برای درد عصبی استفاده میشوند عبارتند از:
- فلووکسامین: مورد استفاده خارج از دستورالعمل رسمی برای نوروپاتی دیابتی.
- فلوکستین (Prozac): مورد استفاده خارج از دستورالعمل رسمی برای فیبرومیالژیا و میگرن.
هشدار: خطر خودکشی
تمامی داروهای ضد افسردگی موظف به داشتن هشدار جدی (boxed warning) روی برچسب خود هستند که در مورد افزایش خطر افکار و رفتارهای خودکشیگرانه اطلاعرسانی میکند.
داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)
قرصهای ایبوپروفن و ناپروکسن نیز در دوزهای تجویزی (با نسخه پزشک) در دسترس هستند. برخی از داروهای NSAID که فقط با نسخه پزشک قابل تهیه هستند، عبارتند از:
- سلکوکسیب (Celebrex)
- ایندومتاسین (Indocin)
- اتودولاک (Lodine سابق)
- ملوکسیکام
- کتوپروفن
- نابومتون
- کتورولاک
- دیکلوفناک (Voltaren)
داروهای مخدر (Opioids) – مسکن قوی دردهای عصبی
اپیوئیدها (Opioids)، که به آنها افیونیها یا نارکوتیکها نیز گفته میشود، قویترین مسکنهای موجود برای دردهای عصبی هستند که فقط در صورت لزوم توسط پزشک تجویز میشوند. آنها همچنین اعتیادآور بوده و به عنوان مواد تحت کنترل طبقهبندی میشوند. به دلیل همهگیری سوءمصرف و اُوردوزهای مرگبار این داروها، بسیاری از پزشکان مصرف آنها را محدود کرده و از قراردادهای درمانی، شمارش قرص و سایر اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از اعتیاد و سوءمصرف استفاده میکنند.
در صورت اُوردوز با اپیوئیدها، باید هرچه سریعتر نالوکسان هیدروکلراید تجویز شود. اسپری بینی نالوکسان هیدروکلراید در حال حاضر هم به صورت بدون نسخه (OTC) و هم با نسخه پزشک، با نامهای تجاری مختلف در دسترس است. گزینههای تجویزی شامل Kloxxado (8 میلیگرم)، Rextovy (4 میلیگرم) و Rezenopy (10 میلیگرم) هستند. Narcan (4 میلیگرم) و ReVive (3 میلیگرم) نیز نامهای تجاری هستند که به صورت بدون نسخه در دسترس میباشند.
اپیوئیدها با مسدود کردن سیگنالهای دردی که بدن به مغز میفرستد، عمل میکنند، بنابراین مغز این سیگنالها را دریافت نکرده و درد را حس نمیکند. این داروها معمولاً برای مدیریت درد ناشی از جراحات شدید، درد سرطان و دردهای پس از جراحی استفاده میشوند.
در مورد درد عصبی، اپیوئیدها به طور کلی به عنوان آخرین گزینه درمانی در نظر گرفته میشوند و تنها زمانی تجویز میگردند که سایر مسکنهای کمکی مؤثر نباشند.
برخی از نمونههای اپیوئید عبارتند از:
- کدئین
- ترامادول
- مورفین
- هیدروکودون-استامینوفن
- پرکاست (اکسیکدون-استامینوفن)
- اکسیکونتین (اکسیکدون)
- متادون
- اکسیمورفون
- فنتانیل
عوارض جانبی
تمامی داروها، حتی داروهای بدون نسخه، میتوانند عوارض جانبی داشته باشند. اگر هنگام استفاده از این داروها هرگونه عوارض جانبی را تجربه کردید، مهم است که با پزشک خود مشورت کنید. ممکن است نیاز باشد دوز مصرفی خود را تغییر دهید یا به داروی دیگری روی آورید.
عوارض جانبی داروهای بدون نسخه
داروهای بدون نسخه میتوانند عوارض جانبی داشته باشند. برخی از این موارد عبارتند از:
- استامینوفن: معمولاً حداقل عوارض جانبی را دارد. در صورت بروز عوارض، ممکن است شامل تهوع، استفراغ و سردرد باشد.
- NSAIDها: میتوانند برای کبد، کلیهها و دستگاه گوارش (معده/روده) سنگین باشند. اگر به مدت طولانی از یک NSAID استفاده میکنید، پزشک ممکن است شما را برای بررسی این مشکلات تحت نظر بگیرد. عوارض جانبی رایج NSAIDها ممکن است شامل دلدرد، اسهال یا یبوست، نفخ، سوزش سر دل و تهوع/استفراغ باشد. عوارض نادرتر شامل حمله قلبی، سکته مغزی، مشکلات کلیه و کبد و خونریزی دستگاه گوارش است.
- لیدوکائین: میتواند عوارضی مانند لکههای قرمز روی پوست، خارش، تهوع/استفراغ، سرگیجه و بیقراری ایجاد کند.
عوارض جانبی داروهای تجویزی
داروهای تجویزی نیز بسته به نوع و میزان مصرف، میتوانند عوارض جانبی مختلفی داشته باشند. حتماً درباره این عوارض و هر عارضه دیگری که تجربه میکنید، با پزشک خود صحبت کنید.
- ترکیبهای اپیوئید/استامینوفن: برخی از اپیوئیدها، از جمله ویکودین و پرکاست، داروهای ترکیبی هستند، به این معنی که داروی مخدر با استامینوفن ترکیب شده است. بسیاری از داروهای بدون نسخه نیز حاوی استامینوفن هستند، از جمله بسیاری از داروهای سرماخوردگی و آنفولانزا. مصرف بیش از حد استامینوفن میتواند منجر به مسمومیت کبدی شود که ممکن است کشنده باشد. اگر یک داروی ترکیبی اپیوئید مصرف میکنید، برچسب تمام داروهای دیگری که میخورید را بررسی کنید تا مطمئن شوید استامینوفن بیش از حد دریافت نمیکنید. هنگام افزایش دوز، با پزشک خود صحبت کنید که آیا داروی ترکیبی همچنان بهترین گزینه برای شماست.
- داروهای ضد تشنج: خطرات و عوارض جانبی بسته به نوع دارو متفاوت است و میتواند شامل خوابآلودگی، سرگیجه، خستگی و تهوع باشد. این عوارض عموماً قابل تحمل هستند و طی چند هفته یا چند ماه از بین میروند. عوارض جانبی نادرتر و جدیتر ممکن است شامل مشکلات کبد و پانکراس، کاهش تعداد گلبولهای سفید یا پلاکتهای خون و افکار خودکشی باشد.
هشدار: افکار خودکشی
اگر افکار خودکشی دارید، با شماره تلفن 123 (اورژانس اجتماعی) تماس بگیرید تا با یک مشاور آموزشدیده در ارتباط باشید. اگر شما یا یکی از عزیزانتان در خطر فوری هستید، با شماره 115 (اورژانس) یا 110 (پلیس) تماس بگیرید.
- داروهای مخدر (Opioids): عوارض جانبی رایج داروهای مخدر شامل گیجی، یبوست، سرگیجه، تهوع و استفراغ، خوابآلودگی و سرخوشی است.
علائم اُوردوز اپیوئید
علائم اُوردوز اپیوئید که میتواند کشنده باشد، عبارتند از:
- از دست دادن هوشیاری
- بسیار کوچک شدن مردمک چشم
- تنفس آرام و کمعمق
- صداهای خفهکننده یا غرغره
- شل شدن و بیحالی بدن
- پوست رنگپریده، کبود یا سرد
اگر به اُوردوز اپیوئید در فردی مشکوک هستید، فوراً با شماره 115 (اورژانس) تماس بگیرید.
- داروهای ضد افسردگی تریسایکلیک: با وجود اینکه عوارض جانبی این داروها بسته به نوع آن متفاوت است، اما عوارض عمومی آنها شامل تاری دید، یبوست، سرگیجه، رعشه، خشکی دهان، خستگی، افزایش ضربان قلب، احتباس ادرار و افزایش وزن است.
- داروهای SSRI: عوارض جانبی داروهای SSRIs شامل بیقراری و اضطراب، سرگیجه، خشکی دهان، خستگی، سردرد، بیخوابی، تهوع/اسهال، رعشه و کاهش میل جنسی است. برای اطلاع از عوارض جانبی داروی خاصی که مصرف میکنید، حتماً اطلاعات روی بستهبندی آن را بررسی کنید.
- داروهای SNRI: عوارض جانبی عمومی داروهای SNRI شامل تهوع، یبوست، سرگیجه، خشکی دهان، تعریق، سردرد، بیخوابی و کاهش میل جنسی است. از آنجا که عوارض جانبی هر دارو تا حدودی متفاوت است، حتماً از فهرست کامل عوارض جانبی دارویی که برای شما تجویز شده است، مطلع شوید.
سایر روشهای درمانی
گزینههای درمانی دیگری نیز برای درد عصبی وجود دارد که عبارتند از:
- فیزیوتراپی: متخصصان فیزیوتراپی از طریق تکنیکهای مختلفی مانند حرکات کششی و تمرینات دامنه حرکتی، برای بهبود قدرت عضلانی و کاهش درد تلاش میکنند.
- تحریک الکتریکی عصب از راه پوست (TENS): این روش شامل اعمال یک جریان الکتریکی با ولتاژ پایین در محل یا نزدیک درد است که میتواند نحوه درک شما از درد را تغییر دهد.
- پلاسمافرز و ایمونوگلوبولین وریدی: در روش پلاسمافرز، پلاسما از خون شما جدا شده، با پلاسمای جدید جایگزین و سپس به بدن بازگردانده میشود. در روش ایمونوگلوبولین وریدی، آنتیبادیها از طریق سرم (IV) به بدن تزریق میشوند.
- جراحی: این روش معمولاً شامل یک یا دو برش جراحی برای آزاد کردن فشار از روی اعصاب در اندامها است.
- بلوک عصبی: در این روش، متخصص درد با تزریق دارو به اطراف عصب یا گروهی از اعصاب، سیگنالهای درد را مسدود میکند. بلوک عصبی، یک روش درمانی قوی و هدفمند برای دردهای شدید عصبی است، به ویژه برای دردهایی که به سایر درمانها پاسخ نمیدهند، مفید است و میتواند تسکین سریعی ایجاد کند.

کاربردهای بلوک عصبی در دردهای عصبی
بلوک عصبی به ویژه برای دردهایی که به درمانهای دارویی خوراکی پاسخ نمیدهند، مفید است. این روش برای درمان انواع دردهای عصبی مزمن و حاد استفاده میشود، از جمله:
- درد عصب سهقلو (Trigeminal Neuralgia): دردی شدید در صورت که اغلب با بلوک عصبی قابل کنترل است.
- درد پس از زونا (Postherpetic Neuralgia): دردی که پس از بهبود بثورات پوستی زونا باقی میماند.
- دردهای منطقهای پیچیده (CRPS): یک بیماری مزمن که باعث درد شدید در یک عضو پس از آسیب میشود.
- دردهای ناشی از آسیبهای عصبی: دردهای مزمن در دستها یا پاها که به دلیل آسیب مستقیم به اعصاب ایجاد شدهاند.
مزایای بلوک عصبی
- تسکین سریع درد: اثر این تزریق معمولاً به سرعت ظاهر میشود.
- کاهش مصرف داروهای خوراکی: با کاهش درد، ممکن است نیاز به مصرف مسکنهای قوی مانند اپیوئیدها کمتر شود.
- کمک به فیزیوتراپی: با تسکین درد، بیمار قادر خواهد بود در جلسات فیزیوتراپی شرکت کند که به بهبود عملکرد و کاهش طولانیمدت درد کمک میکند.
جدول جامع روشهای مدیریت درد عصبی
دسته درمانی | نوع دارو/درمان | مثالها | عوارض جانبی رایج |
---|---|---|---|
داروهای تجویزی خوراکی | ضد تشنج | گاباپنتین، پرگابالین | خوابآلودگی، سرگیجه، تهوع، خستگی |
ضد افسردگی سهحلقهای | آمیتریپتیلین، نورتریپتیلین | خشکی دهان، یبوست، تاری دید، افزایش وزن، احتباس ادرار | |
SNRIs | دولوکستین (Cymbalta)، میلناسیپران (Savella) | تهوع، سرگیجه، تعریق، کاهش میل جنسی | |
SSRIs | فلووکسامین، فلوکستین (Prozac) | بیقراری، اضطراب، سردرد، بیخوابی، کاهش میل جنسی | |
اپیوئیدها | کدئین، ترامادول، مورفین، فنتانیل | یبوست، گیجی، خوابآلودگی، تهوع، سرخوشی | |
داروهای بدون نسخه (OTC) | موضعی (کرم/ژل/پماد) | لیدوکائین، کپسایسین، منتول، دیکلوفناک | قرمزی پوست، خارش، تهوع |
خوراکی | ایبوپروفن، ناپروکسن (NSAIDs) | مشکلات گوارشی، آسیب به کبد و کلیه (در صورت مصرف طولانی) | |
روشهای غیردارویی | فیزیوتراپی | حرکات کششی، تمرینات قدرتی | – |
بلوک عصبی | بیحسکنندههای موضعی، کورتیکواستروئیدها | درد موقت در محل تزریق، کبودی | |
TENS | – | – |
خلاصه
درد عصبی را میتوان با داروهای بدون نسخه و تجویزی مدیریت کرد. برخی از گزینهها شامل داروهای موضعی، مسکنهایی مانند NSAIDها و داروهای تجویزی همچون داروهای ضد تشنج، ضد افسردگی و اپیوئیدها هستند.
تمام داروها با خطر عوارض جانبی همراه هستند. مطمئن شوید که عوارض جانبی احتمالی داروی خود را میشناسید و آنها را به پزشک خود اطلاع دهید. میتوانید با پزشک خود همکاری کنید تا دوز دارو یا نوع آن را تنظیم کرده و به گزینهای برسید که برای شما مؤثر و دارای عوارض جانبی قابل تحمل باشد.
سخنی از دکتر باقرزادی
دکتر باقرزادی، متخصص درد کلینیک درد افتخار، میگوید که برای مدیریت درد عصبی، مصرف همزمان چندین دارو میتواند به تداخلات خطرناک منجر شود. به همین دلیل، او بلوک عصبی را به عنوان یک روش درمانی تخصصی و مؤثر معرفی میکند.
بلوک عصبی با تزریق هدفمند دارو به عصبهای آسیبدیده، سیگنالهای درد را مسدود کرده و تسکین سریع و مؤثری را بدون عوارض جانبی داروهای خوراکی فراهم میآورد.
کلینیک درد افتخار این روش را به عنوان راهکاری ایمن و قابل اعتماد برای بازگرداندن کیفیت زندگی به بیماران توصیه میکند.
