چگونه درد کلیه را از کمردرد با علائم تشخیص دهیم؟

با توجه به اینکه مشکلات کلیوی می‌توانند با دردهای مبهم یا تیز در پهلوها یا در امتداد کمر نمود پیدا کنند، تشخیص تفاوت بین درد کلیه و درد کمر امری دشوار است. تشخیص درست محل ناراحتی، نوع درد و علائم همراه آن شرایطی را فراهم می‌کند تا شما متوجه شوید که مشکل به ستون فقرات، عضلات یا ساختار کمر مرتبط است یا باید برای بررسی اختلال کلیوی به متخصص مراجعه نمایید.

ارتباط بین درد کلیه و درد کمر

کلیه‌ها در زیر قفسه سینه و در دو طرف ستون فقرات قرار گرفته‌اند. جایگاه کلیه‌ها و نوع اعصاب درگیر با آنها به گونه‌ای است که شما احساس می‌کنید که درد کلیه ریشه در بخش‌های دیگر بدن از جمله ناحیه بالای کمر دارد. به همین دلیل این نوع درد را به عنوان “درد ارجاعی” می‌شناسند. به دلیل پیچیدگی مسیرهای عصبی، تمایز درد کمر ناشی از عضلات، ستون فقرات (مانند فتق دیسک) و اندام‌های داخلی، از جمله کلیه‌ها، امری دشوار و تخصصی است.

 در کدام قسمت بدن احساس درد می‌کنید؟

یکی از راه‌های ایجاد تمایز بین مشکلات کمر و مشکلات کلیوی، شناسایی محل درد است.

محل درد مشکلات کلیوی

مشکلات کلیوی که با کمر درد نمود پیدا می‌کنند، نواحی خاصی از کمر را تحت تأثیر قرار می‌دهند. این نواحی عبارتند از:

• دو طرف بدن بین دنده‌ها و لگن (این درد اصولا به عنوان درد پهلو شناخته می‌شود)
• ناحیه نزدیک دنده‌های پایینی
• ناحیه بالای کمر (معمولاً از حدود خط کمر شروع می‌شود)

اغلب اختلالات کلیوی باعث ایجاد درد در یک طرف بدن می‌شوند، اما گاهی ممکن است درد در دوطرف بدن نیز احساس شود.

محل درد کمر

برخلاف دردهای کلیوی که تنها به یک ناحیه خاص محدود می‌شوند، مشکلات عضلانی، عصبی یا ستون فقرات می‌توانند در سراسر کمر درد ایجاد کنند. بسته به علت بروز کمر درد، این درد ممکن است از گردن تا استخوان دنبالچه امتداد یابد.

کمر درد مربوط به ستون فقرات معمولاً در بخش پایین کمر نمود پیدا می‌کند و اغلب در هر دو طرف احساس می‌شود. این درد حتی ممکن است تا باسن نیز انتشار یابد. شما ممکن است درد را در هر دو طرف بدن احساس کنید، اما این درد حالت “پیچشی”، از یک طرف به طرف دیگر می‌رود، ندارد.

علل بروز درد

اختلالات مربوط به مشکلات کلیوی و کمردرد بسیار متنوع است. از اینرو لازمه‌ی درمان آنها، تشخیص صحیح نوع آسیب یا بیماری زمینه‌ای است.

دلایل مربوط به درد کلیه

بیماری‌های کلیوی می‌توانند ریشه در بیماری‌های خفیف و قابل کنترل یا بیماری‌‌های حاد و تهدیدکننده داشته باشند. برخی از مشکلات کلیوی که منجر به کمر درد می‌شوند عبارتند از:

• سنگ کلیه
• پیلونفریت (عفونت کلیه)
• آبسه کلیه
• تروما یا آسیب به کلیه‌ها
• لخته خون (ترومبوز) کلیه
• سرطان کلیه
• بیماری‌های ژنتیکی مانند بیماری کلیه پلی‌کیستیک
• انسداد محل اتصال حالب به لگنچه ( این انسداد مربوط به بخشی از کلیه است که وظیفه‌ی تخلیه ادرار را بر عهده دارد)

عفونت‌های مجاری ادراری و عفونت‌های کلیه

عفونت‌ مجاری ادراری، که در زنان شیوع بیشتری از مردان دارد، یکی از علل اصلی بروز مشکلات کلیوی همراه با کمر درد است. از اینرو اگر درد کلیه با تب یا لرز، درد هنگام ادرار، تکرر ادرار، خون در ادرار، تهوع، استفراغ یا سایر علائم شدید همراه بود، سریع به پزشک مراجعه کنید.

علل کمردرد

بیشتر افرادی که از کمر درد رنج می‌برند به اختلالات مربوط به ستون فقرات و نواحی اطراف آن مبتلا هستند. این نوع درد را اصولا به عنوان کمردرد مکانیکی می‌شناسند. علت بروز این مشکل می‌تواند به مشکلات آناتومیکی خاص مرتبط باشد، اما در اغلب اوقات نمی‌توان علت دقیقی برای آن پیدا کرد.

برخی از علل احتمالی کمردرد عبارتند از:

• فتق دیسک (بخشی از هسته دیسک از حلقه آن بیرون می‌زند؛ همچنین به آن دیسک برجسته، لغزنده یا پارگی دیسک نیز گفته می‌شود)
• شکستگی فشاری مهره (شکستگی‌های کوچک در استخوان‌های ستون فقرات)
• تخریب مهره‌ها و دیسک‌ها در اثر افزایش سن (اسپوندیلوز)
• کشیدگی عضلات لومبوساکرال (آسیبی که باعث کمردرد می‌شود)
• صدمه یا آسیب‌دیدگی

علائم

علائم درد کلیوی از نظر ویژگی‌های بالینی با علائم کمردرد اسکلتی-عضلانی متفاوت است. علاوه بر این، علائمی که همزمان با بیماری‌های کلیوی و اختلالات ستون فقرات بروز می‌کنند، تفاوت‌های چشمگیری با یکدیگر دارند.   

علائم اختلالات کلیه

علائم کمر درد حاصل از اختلالات کلیوی بسته به علت بروز آن متفاوت است، اما ممکن است شامل موارد زیر شود:

• درد مبهم و مداوم.
• درد شدید و ناگهانی که با گذشت زمان بدتر می‌شود.
• دردی که با تغییر موقعیت یا استراحت از بین نمی‌رود.
• دردی که از عمق بدن شما سرچشمه می‌گیرد.

بسیاری از افراد مبتلا به بیماری‌های کلیوی در ابتدا هیچ علائمی ندارند. افراد مبتلا نوع پیشرفته این بیماری ممکن است علائمی مانند خستگی یا احتباس مایعات را تجربه کنند. علائم بیماری‌های مزمن مانند نفروپاتی دیابتی متفاوت از علائم بیماری‌های ناگهانی کلیه مانند عفونت کلیه هستند. عفونت کلیه اصولا با تب و علائم عفونت مجاری ادراری همراه است.

برخی از علائمی که می‌توانند همراه با اختلالات کلیه بروز پیدا کنند عبارتند از:

• تهوع
• ادرار تیره
• نیاز مکرر به ادرار کردن
• ادرار دردناک
• سرگیجه
• بوی بد دهان
• طعم فلزی در دهان

علائم مشکلات کمر

نشانه های کمر درد بسته به اینکه مشکل به اعصاب، عضلات یا ستون فقرات مربوط است، می‌تواند متفاوت باشد. علائم رایج کمر درد عبارتند از:

• تیر کشیدن کمر که به سمت پاها نیز منتشر می‌شود.
• دردی که در طول فعالیت‌های خاص بدتر می‌شود.
• دردی که با استراحت یا تغییر موقعیت بهبود می‌یابد.

علاوه بر این، ممکن است با اختلالات ستون فقرات مشکلات دیگری همچون اسپاسم عضلانی، محدودیت حرکتی، بی‌حسی موضعی یا ناتوانی در صاف ایستادن را تجربه کنید.

برای درمان، به چه متخصصی مراجعه کنیم؟

اگر دچار کمردرد هستید و علت آن را نمی‌دانید، ابتدا به پزشک متخصص درد مراجعه کنید. پزشکان متخصص درد قادرند مشکلات مربوط به کمر را درمان کنند و بیماری مربوط به اختلالات کلیوی را تشخیص دهند. از طرف دیگر امکان تشخیص مشکلات کلیوی  با استفاده از آزمایش‌های ساده خون و ادرار نیز وجود دارد. اگر مشکل شما نیاز به تشخیص یا درمان تخصصی داشته باشد، پزشک شما را به یک متخصص کلیه (نفرولوژیست) ارجاع خواهد داد.

خلاصه

به دلیل موقعیت آناتومیکی کلیه‌ها، مشکلات کلیوی گاهی اوقات (اما نه همیشه) می‌توانند باعث کمردرد شوند. از اینرو این درد به مشکلات ستون فقرات یا بافت‌های اطراف آن هیچ ارتباطی ندارد. درد ناشی از اختلالات کلیوی معمولاً در قسمت میانی یا بالای کمر احساس می‌شوند و ممکن است به پهلوها نیز انتشار یابند. این درد یک طرفه و مبهم است و نمی‌توان به راحتی محل دقیق آن را مشخص کرد. در مقابل، درد ناشی از مشکلات ستون فقرات بیشتر در قسمت پایین کمر احساس می‌شود، هر دو طرف را درگیر می‌کند و ممکن است با استراحت یا تغییر وضعیت بهبود یابد. اگر دچار کمردرد هستید، برای ارزیابی و تعیین علت آن، به پزشک مراجعه نمایید.