عوامل مختلفی مانند قرارگیری بدن در وضعیت نامناسب، کشیدگی جزئی اعضای بدن و همچنین بروز بیماری های زمینه ای مانند آرتروز را می توانیم به عنوان دلایل اصلی بروز گرفتگی کمر یا اسپاسم کمر معرفی نماییم. تغییر در سبک زندگی و کمک گرفتن از برخی درمان های خانگی می تواند منجر به تسکین دردهای ناشی از گرفتگی کمر در بیماران شود.
در موارد شدیدتر برای کنترل درد ناشی از اسپاسم کمر نیاز است تا ما از نظر پزشک متخصص بهره ببریم. گاهی حتی ممکن است در موارد شدید برای کنترل عوارض این بیماری نیاز به مصرف دارو، فیزیوتراپی و حتی جراحی باشد. در صورت تشدید عوارض اسپاسم بیماران حتما باید به پزشک معالج مراجعه نمایید.
در بیشتر موارد بروز گرفتگی کمر عارضه شدیدی در بدن ایجاد نمی کند. این در حالی است که بیماری های جدی مانند فتق، دیسک کمر، تنگی نخاعی و یا آرتروز می توانند باعث بروز گرفتگی ناحیه کمر شوند. توجه به این موضوع الزامی است که درمان عوارض ناشی از اسپاسم در بیماران وابسته به عوامل مختلفی است. شدت علائم، سن و میزان سلامت کلی بدن بیمار برخی از عوامل می باشند.
فهرست مطالب
گرفتگی کمر چه حسی در بدن بیمار ایجاد می کند؟
گرفتگی کمر، شروع ناگهانی و غیر ارادی گرفتگی در ناحیه کمر می باشد. این عارضه با سفتی ناگهانی عضلات کمر خود را نشان می دهد. این شکل از گرفتگی می تواند بر فعالیت های روزمره بیمار تاثیر بگذارد. در این شرایط بیمار نمی تواند به راحتی راه برود و یا حتی خم و راست شود.
عوارض و علائم رایج اسپاسم کمر شامل موارد زیر می باشد:
- بروز دردهای شدید و ناگهانی در یک و یا هر دو طرف کمر
- بروز احساس گرفتگی در عضلات کمر
- بروز مشکل در فعالیت های حرکتی مانند خم و راست نمودن ستون فقرات
- بروز درد و احساس ضربان در بخش پایینی کمر
گاهی نیز ممکن است که گرفتگی کمر سبب بروز درد در ناحیه باسن و ران بیمار شود. در موارد شدید این عوارض به صورت درد شدید عصبی، بی حسی و احساس سوزن سوزن شدن در یک یا هر دو پا خود را نشان می دهد. گرفتگی در ناحیه کمر می تواند در طی چند ساعت و یا حتی چند روز طول بکشد. اگر چه در موارد شدیدتر این مدت زمان می تواند به چند هفته نیز به طول انجامد. در نهایت عوارض ناشی از اسپاسم باید در طی این مدت زمان از بین برود و شرایط را برای ادامه زندگی عادی بیمار فراهم نماید.
مطلب مرتبط: درد پایین کمر و کشاله ران در زنان؛ از علت تا درمان
عامل ایجاد اسپاسم کمر در بیماران چیست؟
مهمترین عامل ایجاد کننده گرفتگی کمر در بیماران سفتی بافت عضلانی کمر بیمار است، اما در اغلب موارد مشاهده می شود که برخی فشارهای خارجی وارد شده بر بدن نیز می تواند سبب کشیدگی عضلات در نزدیکی ستون فقرات شود. در نتیجه این کشیدگی، ما شاهد سفت شدن بافت های عضلانی و ایجاد حس درد در ناحیه نزدیک به ستون فقرات خواهیم بود.
علل مکانیکی اسپاسم در بیماران شامل موارد زیر می باشند:
- فتق دیسک کمر
- آرتروز کمر
- کشیدگی کمر
- سیاتیک ( درد عصبی) و سندروم پیریفورمیس
- فعالیت شدید
- وضعیت نامناسب بدن در زمان نشستن و ایستادن
- اسپوندیلولیستزیس ( لغزش مهره ها در موقعیت طبیعی خود
- تنگی کانال نخاعی
فشار بر ستون فقرات می تواند سبب شود تا بدن برای محافظت از خود در برابر این فشارها دچار اسپاسم یا گرفتگی کمر شود. در این شرایط شما در ناحیه کمر گرفتگی شدیدی به همراه درد را تجربه خواهید نمود. این حالت در شرایط حاد مانند زمان بروز سوانح ورزشی و زمین خوردن نیز ایجاد می گردد.
سایر عوامل ایجاد کننده اسپاسم شامل موارد زیر می باشند:
- بروز شرایط استرس زا و اضطراب عاطفی
- عدم تحرک کافی بدن
- فیبرومیالژیا
- مشکلات غذایی مانند عدم دریافت میزان کافی کلسیم، پتاسیم و آب
مصرف برخی داروها مانند داروهای ادرار آور نیز می تواند منجر به بروز اسپاسم عضلانی در بدن شما شود. البته بروز این دردها می تواند به عنوان نشانه ای از یک وضعیت جدی سلامتی در بدن بیماران نیز در نظر گرفته شود. برخی از این بیماری ها شامل:
- بیماری های کلیوی
- بیماری های عصبی مانند فلج مغزی
- مشکلات ایجاد شده در سیستم گردش خون
- تومورهای نخاعی
اگر شما نیز مبتلا به بیماری هستید که عضلات کمر را تحت فشار قرار می دهد ممکن است در بلند مدت به اسپاسم کمر مبتلا شوید.
ما می توانیم گرفتگی کمر که ناشی از وضعیت نامناسب بدن است را به راحتی و با اصلاح موقعیت و بهبود ارگونومی بدن و اصلاح حرکات آن در هنگام بلند کردن اجسام رفع کنیم. برای رفع مشکلات گرفتگی کمر نیاز است تا شما به حرکات بدن خود به صورت کاملا دقیق توجه داشته باشید.
چه کسانی به طور مکرر در معرض خطر اسپاسم کمر هستند؟
عوامل متعددی وجود دارند که می توانند سبب بروز اسپاسم کمر شوند. برخی از این عوامل قابل تغییر هستند در حالی که برخی دیگر بدون تغییر باقی می مانند.
عوامل ایجاد خطر اسپاسم در بدن شامل موارد زیر می باشند:
- قرارگیری بدن در حالت نامناسب و یا نشستن طولانی مدت و بدون پشتیبان کمر
- سن
- عوامل تاثیرگذار در محیط کار مانند: جابجایی مداوم ، هل دادن، کشیدن و چرخاندن اجسام سنگین
- انجام فعالیت های ورزشی خاص مانند ژیمناستیک و فوتبال
- چاقی و اضافه وزن
- بارداری
- عدم تناسب اندام
- سابقه قبلی آسیب کمر
- شرایط روانی فرد و استرس
- سیگار کشیدن
- ژنتیک
ما با تغییر در سبک زندگی خود و اصلاح بعضی از امور می توانیم از بروز گرفتگی کمر اجتناب نماییم. برای مثال شما می توانید با ترک سیگار، ورزش نمودن ( البته تحت نظر مستقیم پزشک متخصص) و مشارکت در فعالیت های سازنده میزان استرس خود را مدیریت کنید.
چه زمانی برای کنترل و درمان گرفتگی کمر باید به پزشک مراجعه نماییم؟
در بیشتر موارد گرفتگی کمر خود به خود رفع می شود، اما گاهی اوقات شرایط ایجاب می نماید تا برای درمان به پزشک متخصص مراجعه کنید. علائمی که در صورت بروز آنها باید به پزشک متخصص مراجعه کنید شامل:
- گرفتگی کمر ناشی از ضربات شدیدی که در حین سقوط و یا تصادفات رانندگی ایجاد شده اند.
- گرفتگی کمر که با علائم دیگر مانند سوزن سوزن شدن، بی حسی و یا ضعف در یک یا هر دو پا همراه می باشد.
- اسپاسم هایی که سبب بروز مشکل در ادرار نمودن و یا اجابت مزاج بیماران می شوند ( در این شرایط شما نیاز به مراقبت سریع پزشکی خواهید داشت).
- گرفتگی کمر که مانع نشستن و یا ایستادن راحت فرد درگیر می شود.
- اسپاسم هایی که با تب همراه هستند و در زمان کاهش وزن و چند هفته بعد از آن مشاهده می شوند.
- اسپاسم کمر که حتی با تغییر در سبک زندگی و برنامه های روزانه شما نیز مرتفع نمی گردند.
در نتیجه اگر شما نیز علامتی دارید که باعث نگرانی می شود در اولین فرصت با پزشک متخصص تماس بگیرید. در این شرایط پزشک شرایط شما را به صورت دقیق بررسی خواهد نمود و از شما خواهد پرسید که چه چیزی موجب تسکین درد شما می گردد. البته گاهی نیز ممکن است پزشک برای تشخیص دقیق، آزمایش هایی را برای شما تجویز نماید.
این آزمایش ها شامل موارد زیر هستند:
- معاینه فیزیکی بیمار
- عکس برداری با اشعه ایکس
- MRI یا تصویر برداری تشدید مغناطیسی
- سی تی اسکن
- آزمایش های الکترومیوگرافی به خصوص زمانی که در کنار گرفتگی کمر، فرد دردهای سیاتیک را نیز تجربه نماید.
سندرم کودا اکوینا یا سندرم دم اسبی چیست؟
اگر گرفتگی کمر همراه با شرایطی است که عملکرد روده و مثانه مختل شده به احتمال زیاد شما مبتلا به سندروم دم اسبی ( Cauda Equina Syndrome یا CES) هستید. این شرایط در صورت فشار شدید بر اعصاب خاص نخاعی بیماران بروز می نماید. این مورد را می توانیم به عنوان یکی از موارد ضروری که نیاز به دخالت پزشک متخصص دارد معرفی نماییم.
گزینه های درمانی گرفتگی کمر
درمان گرفتگی کمر عموما می تواند تنها با انجام درمان های خانگی و یا روش های تجویز شده توسط پزشک متخصص و یا ترکیبی از هر دو مورد انجام شود. این درمان ها اصولا برای مدیریت فشارهای وارد به عضلات کمر طراحی و اجرا می شوند.
درمان های خانگی اسپاسم کمر عموما شامل:
- کاربرد دارو های مسکن و ضد التهاب برای کنترل درد و علائم بیماری مانند استامینوفن
- کاربرد کمپرس سرد و گرم در فواصل زمانی 15 و 20 دقیقه ای بر روی بافت های تحت فشار
- ماساژ کمر در خانه راهی است برای اینکه ببینید آیا تنش کم می‌شود یا نه. اگر نه، شاید بهتر باشد با متخصصی مشورت کنید که روش‌های دیگر مثل ماساژهای خاص یا آزادسازی میوفاشیال را پیشنهاد دهد. قبل از شروع اسپاسم‌ها، او را در جریان بگذارید.
- انجام کشش ملایم مانند پیچاندن ستون فقرات برای کمک به کاهش تنش
- بهبود وضعیت قرارگیری بدن، صاف نشستن و ایستادن، داشتن تکیه‌گاه مناسب برای کمر در حالت نشسته
- اگر هر یک از این راهکارها در مدیریت اسپاسم کمر شما موثر نبود، باید برای درمان به یک پزشک متخصص مراجعه کنید.
درمان های پزشکی اسپاسم کمر شامل موارد زیر هستند:
- فیزیوتراپی
- مراقبت های کایروپراکتیک
- تحریک الکتریکی عصبی، عضلانی از طریق پوست (TENS)
- تزریق استروئید
- جراحی کمر
افراد مبتلا به اسپاسم کمر باید پیاده روی و سایر تمرین هایی که اسپاسم را تشدید می کنند را محدود کنند. با این حال بهتر است تا بدن بیماران فعالیت مداوم داشته باشد و از استراحت طولانی مدت در رختخواب اجتناب نمایند. فعالیت بخش مهمی از فرایند درمان بیماران مبتلا به اسپاسم به شمار می رود. بیماران می‌توانند با پیاده روی‌های کوتاه مدت فعالیت خود را شروع کنند. همچنین بهتر است بیماران بالا رفتن از پله ها را محدود نمایند. شما برای کنترل و درمان عوارض اسپاسم باید هنگام ورزش کردن و قبل از خواب حتما به طور مداوم حرکات کششی انجام دهید.
بررسی برخی از راه های پیشگیری از اسپاسم کمر
اگر در گذشته شما گرفتگی کمر را تجربه نموده اید بهتر است نسبت به پیشگیری از ابتلای مجدد به آن دقت نمایید.
راه های پیشگیری از اسپاسم کمر عبارتند از:
- استفاده از تکنیک های اصلاح وضعیت بدن
- انجام حرکات هوازی
- ترک سیگار
- کاهش وزن
- انجام حرکات کششی و تقویتی عضلات کمر به صورت روزانه
- انجام فعالیت ها و تکنیک های کنترل استرس مانند یوگا و تای چی
- کاربرد تکنیک های مناسب برای جابجایی اشیاء
- استراحت بعد از سی دقیقه فعالیت
- هیدراته نمودن بدن در طول روز
سخن پایانی
به خاطر داشته باشید که همکاری نزدیک شما با پزشک متخصص، فیزیوتراپ و یا مربی شخصی می تواند شما را در مسیر بهبود این عارضه قرار دهد. در پایان اگر شغل شما به گونه ای است که باید به طور مداوم پشت میز بنشینید حتما به اجرای تنظیمات ارگونومی در محیط کار خود توجه نمایید. در مشاغلی که نیاز به جابجایی مداوم اجسام سنگین دارند نیز توجه به اصول و تکنیک های مناسب جابجایی امری الزامی است. توجه به این موارد می تواند فشار وارده بر کمر شما را کاهش داده و به درمان مشکل شما کمک نماید.
