درد مفاصل می تواند به دلایل مختلف بیولوژیکی، روان‌شناختی و اجتماعی ایجاد شود. این درد ممکن است بر اثر آسیب‌دیدگی، بیماری های التهابی، یا تغییرات در ساختار مفاصل به وجود آید. شایع‌ترین علت این درد، انواع مختلف آرتروز است که به تدریج باعث تخریب مفاصل و کاهش انعطاف‌پذیری آنها می شود. علاوه بر آرتروز، بیماری هایی مانند روماتیسم و نقرس نیز می توانند منجر به درد مفاصل شوند. برای تسکین درد های مفاصل، قرص ها و داروهای مختلفی در دسترس هستند.
از داروهای بدون نسخه گرفته تا داروهای تجویزی مانند کورتیکواستروئیدها و داروهای ضد روماتیسم که در شرایط خاص تجویز می‌شوند. در مواردی که داروهای بدون نسخه قادر به کاهش علائم نباشند، پزشکان معمولا داروهای قوی‌تر را برای کاهش التهاب و درد مفاصل تجویز می‌کنند. درمان‌های دیگر مانند فیزیوتراپی، جراحی یا تغییرات سبک زندگی نیز ممکن است برای مدیریت درد مفاصل مفید باشند.
مقایسه مسکن ها و داروهای درد مفاصل
| طبقه دارویی | نام | نام تجاری |
| مسکن بدون نسخه | استامینوفن | Tylenol |
| NSAIDs (داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی) | آسپرین، ایبوپروفن، ناپروکسن | Bayer, Advil, Aleve |
| NSAIDs تجویزی | سلکوکسیب، ایندومتاسین، ملوکسیکام، پیروکسیکام، کتورولاک، دیکلوفناک | Celebrex, Indocin, Feldene, Sprix, Cambria |
| کورتیکواستروئیدها | هیدروکورتیزون، پردنیزولون، متیل‌پردنیزولون، دگزامتازون، بتامتازون | Cortef, Medrol, Depo-Medrol, Dexamethasone, Intensol |
| DMARDs | متوترکسات، لفلونومید، سولفاسالازین، هیدروکسی‌کلروکین | Trexall, Arava, Azulfidine, Plaquenil |
| مواد مخدر (اپیوئیدها) | هیدروکودون، اکسی‌کودون، مورفین، ترامادول | Hysingla ER, OxyContin, MS Contin, Conzip |
| داروهای ضدافسردگی | فلوکستین، پاروکستین، سرترالین، دولوکستین، ونلافاکسین | Prozac, Paxil, Zoloft, Cymbalta, Effexor XR |
1. استامینوفن
استامینوفن نوعی مسکن است که به‌صورت بدون نسخه نیز قابل دسترسی است. این دارو برای کاهش درد و تب به کار می‌رود و به تسکین دردهای خفیف تا متوسط مانند سرماخوردگی، گلودرد، دندان‌درد، دردهای قاعدگی و واکنش‌های ناشی از واکسیناسیون کمک می‌کند.
استامینوفن همچنین برای تسکین درد مفاصل ناشی از آرتروز استفاده می شود. این دارو در سیستم عصبی مرکزی برای کاهش درد و تب عمل می کند. استامینوفن به شکل ترکیبی، با بسیاری از داروهای دیگر نیز موجود است.
عوارض جانبی رایج این دارو ممکن است باعث واکنش های آلرژیک شود، مانند:
- تنگی نفس
- گرفتگی صدا
- ورم صورت و زبان
- خارش و تاول های پوستی
- تورم صورت، گلو، زبان، لب‌ها، چشم‌ها، دست‌ها، پاها، مچ پا، ساق پا
همچنین استامینوفن در صورت مصرف بیش از حداکثر دوز روزانه (4000 میلی گرم)، می تواند باعث آسیب کبدی شود.
مطلب مرتبط: داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) : لیست داروها و عوارض احتمالی
2. داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) بدون نسخه
گروهی از داروها درد، التهاب و تب را کاهش می‌دهند. این داروها از طریق کاهش تولید پروستاگلاندین‌ها (مواد شیمیایی عامل درد و التهاب) اثر می‌گذارند. برخی از این داروها مانند آسپرین همچنین از لخته شدن خون جلوگیری کرده و در درمان مشکلات قلبی مفید هستند.
نمونه‌های پرکاربرد NSAIDs بدون نسخه شامل موارد زیر است:
- آسپرین
- ایبوپروفن
- ناپروکسن
عوارض جانبی این داروها:
- آلرژی یا خارش های پوستی
- سرگیجه
- احتباس مایعات
- مشکلات گوارشی (تهوع، نفخ)
- زخم معده یا خونریزی گوارشی
- افزایش خطر بیماری‌های قلبی مانند سکته مغزی یا حمله قلبی
- مشکلات کلیوی
- افزایش احتباس سدیم (نمک)
افراد باردار و شیرده باید قبل از مصرف این داروها از پزشک خود سوال کنند.
سازمان غذا و دارو (FDA) هشدار می دهد که از مصرف این داروها ها در سه ماه آخر بارداری خودداری کنید. این داروها ممکن است باعث بروز مشکلاتی در جنین یا عوارضی در حین زایمان شوند.
3. داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) با نسخه
در صورتی که داروهای بدون نسخه مؤثر نباشند، پزشک داروهای ضدالتهابی قوی‌تر را تجویز می‌کند.
این داروها قوی‌تر از انواع بدون نسخه هستند و معمولاً در مواردی که درد مفاصل شدید باشد، تجویز می‌شوند. داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی آنزیم‌های سیکلو‌اکسیژناز را مسدود کرده و تولید پروستاگلاندین‌ها را مهار می‌کنند.
این داروها شامل:
- سلبرکس (سلکوکسیب)
- دی‌پرو (اوکساپروزین)
- فلدن (پیروکسیکام)
- ایندوسین (ایندومتاسین)
- ملوکسیکام
- پونستل (مفنامیک اسید)
- تورادول (کتورولاک)
- ولتارن (دیکلوفناک)
اگرچه این داروها به طور کلی به عنوان مسکن استفاده می شوند، اما ممکن است عوارض جانبی ایجاد کنند. این موارد به طور کلی مشابه داروهای بدون نسخه هستند.
4. کورتیکواستروئیدها
کورتیکواستروئیدها ترکیبات مصنوعی هستند که عملکردی مشابه هورمون‌های استروئیدی طبیعی تولید شده در غدد فوق‌کلیوی دارند.
این داروها دارای اثرات ضدالتهابی، سرکوب‌کننده سیستم ایمنی و تنگ‌کننده عروق هستند و به صورت تزریقی در مفاصل برای کاهش درد و التهاب استفاده می‌شوند.
داروهای رایج در این گروه:
- کورتیف (هیدروکورتیزون)
- دپو-مدرول (متیل‌پردنیزولون)
- دگزامتازون
- اینتنزول (بتامتازون)
- مدرول (پردنیزولون)
عوارض جانبی دوزهای بالا شامل:
- گرگرفتگی
- بثورات پوستی
- ناراحتی معده
- تورم
مصرف طولانی‌مدت ممکن است منجر به عوارض جدی مانند پوکی استخوان، دیابت، اختلالات روانی و ضعف عضلانی شود.
برخی از عوارض جانبی مصرف طولانی مدت عبارتند از:
- آب مروارید
- دیابت و هیپرگلیسمی (افزایش سطح قند)
- مشکلات معده
- افت رشد
- میوپاتی (بیماری ضعف عضلانی)
- پوکی استخوان
- اثرات روانی
5. داروهای تعدیل کننده بیماری‌های روماتیسمی
این داروها برای درمان آرتروز روماتوئید استفاده می‌شوند و همراه با داروهای ضدالتهابی دیگر تجویز می‌شوند. بهعلاوه سیستم ایمنی را تحت تأثیر قرار داده، التهاب و درد را کاهش و از آسیب مفاصل جلوگیری می‌کنند.
انواع مختلف این داروها شامل معمولی، زیستی (بیولوژیکی) و مصنوعی هستند. انواع مرسوم مورد استفاده عبارتند از:
- ترکسال (متوترکسات)
- آراوا (لفلونومید)
- آزولفیدین (سولفاسالازین)
- پلاکونیل (هیدروکسی کلروکین)
هنگامی که گزینه‌های مرسوم تاثیری ندارند، پزشک شما ممکن است نوع زیستی (بیولوژیکی) این داروها را به همراه متوترکسات تجویز کند که زیر پوست یا داخل رگ تزرق می شوند و شامل:
- آکتمرا (توسیلیزوماب)
- سیمزیا (سرتولیزوماب پگول)
- انبرل (اتانرسپت)
- هومیرا (ادالیموماب)
- کوزارا (ساریلوماب)
- رمیکید (اینفلیکسیماب)
- سیمپونی (گلیموماب)
برخی از عوارض جانبی این داروها عبارتند از:
- نفخ
- کاهش اشتها
- عفونت های ناشی از باکتری ها، ویروس ها و قارچ ها
- تعداد کم گلبول های سفید خون
- تهوع یا استفراغ
- سرطان پوست
- حساسیت های پوستی
- زخم های دهان
- نارسایی قلبی
این داروها پس از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی و کورتیکواستروئیدها، درجه دوم محسوب می شوند. آنها کند عمل نموده و ممکن است بین چندین هفته تا چند ماه طول بکشد تا اثرات خود را نشان دهند.
6. داروهای شبه افیونی
این داروها از قوی‌ترین انواع مسکن ها هستند و از مشتقات طبیعی یا مصنوعی گیاه خشخاش به دست آمده و برای موارد زیر تجویز می‌شوند:
- سرفه
- اسهال
- دردهای مفصلی ناشی از آرتریت
- دردهای ناشی از سرطان
- دردهای بعد از جراحی
داروهای افیونی برای دستیابی به تسکین درد و آرامش با اتصال به سلول های گیرنده مواد افیونی در مغز و نخاع عمل می کنند. این داروها عبارتند از:
- کدئین
- ترامادول
- فنتانیل
- مورفین
- اکسی‌کدون
- هیدروکودون
استفاده کوتاه مدت از مواد افیونی می تواند عوارض جانبی داشته باشد. از جمله این عوارض:
- گیجی
- یبوست
- سرخوشی
- خواب‌آلودگی
- حالت تهوع
- کاهش سرعت تنفس
استفاده طولانی‌مدت یا غیرپزشکی از این داروها، ممکن است منجر به اعتیاد شود.
7. داروهای ضد افسردگی
برخی داروهای ضدافسردگی می توانند در تسکین دردهای مفصلی، بهبود افسردگی ناشی از درد و کیفیت خواب مؤثر باشند. انواع مختلفی از داروهای ضد افسردگی، برای تسکین درد استخوانی و مفصلی استفاده می شوند.
داروهای ضد افسردگی رایجی که برای تسکین درد استفاده می شوند ممکن است عبارتند از:
- آمی‌تریپتیلین
- سیمبالتا (دولوکستین)
- افکسورایکس آر (ونلافاکسین)
- پاملور (نورتریپتیلین)
- پاکسیل (پاروکستین)
- پروزاک (فلوکستین)
- زولوفت (سرترالین)
شایع ترین عوارض جانبی مشاهده شده داروهای ضد افسردگی عبارتند از:
- اختلال در ریتم قلب
- گیجی
- کاهش قوای جنسی
- سرگیجه
- خواب آلودگی
- خشکی دهان
- افزایش اشتها
- بی خوابی (مشکل خواب)
- افت ناگهانی فشار خون هنگام ایستادن
- افزایش ضربان قلب به دلیل کاهش فشار خون
- احتباس ادرار
- افزایش وزن
در صورت قطع استفاده از داروهای ضد افسردگی به صورتی ناگهانی ممکن است عوارض جدی ایجاد شود. پزشک شما دوز مصرفی دارو را مدتی قبل از قطع آن کاهش می دهد.
مصرف داروهای ضد افسردگی برای کودکان، نوجوانان می تواند همراه با عواقب شدیدی همچون خودکشی همراه باشد.
گزینه های دیگر برای مدیریت درد مفاصل
درد مفاصل می تواند بسیار ناراحت کننده باشد و کیفیت زندگی شما را تحت تاثیر قرار دهد. علاوه بر داروها، برخی از درمان های جایگزین و تغییر شیوه زندگی نیز می توانند به بهبود علائم کمک کنند. برخی از این موارد عبارتند از:
- طب سوزنی
- رژیم غذایی و مکمل ها
- ورزش کردن
- گرما و سرما درمانی
- ماساژ
- کنترل وزن
جمع بندی
درد مفاصل می‌تواند ناشی از التهاب مفاصل، جراحات یا اختلالات خود ایمنی باشد و معمولا با آرتروز و درد عضلانی نیز مرتبط است. این درد ممکن است در نتیجه تخریب غضروف‌ها، کاهش انعطاف‌پذیری مفاصل و مشکلات دیگر بروز کند. خوشبختانه با پیشرفت علم پزشکی، مدیریت درد مفاصل به دلیل در دسترس بودن طیف وسیعی از داروها بسیار آسان و مؤثر شده است.
داروهای مختلف از مکانیسم‌های عمل متفاوتی برخوردارند که به کاهش درد، التهاب، تورم و مشکلات پزشکی زمینه‌ای کمک می‌کنند. داروهایی مانند مسکن‌ها، کورتیکواستروئیدها و داروهای ضد روماتیسم می توانند در تسکین علائم مؤثر باشند، با این حال، مصرف این داروها ممکن است با عوارض جانبی همراه باشد که باید قبل از استفاده به آنها توجه کرد. برای دریافت بهترین درمان، توصیه می‌شود پیش از شروع به مصرف داروها یا ترکیب آنها با داروهای طبیعی، با پزشک خود مشورت کنید.
